Αποστολέας Θέμα: Αμφίβια - Live-Pedia  (Αναγνώστηκε 9836 φορές)

0 μέλη και 1 επισκέπτης διαβάζουν αυτό το θέμα.

Αποσυνδεδεμένος Herpetofauna.gr

  • Administrator
  • *****
  • Μηνύματα: 2.992
    • Herpetofauna of Greece
Αμφίβια - Live-Pedia
« στις: 13-12-09, 17:11:21 »
Αμφίβια - Live-Pedia.gr


Ομοταξία σπονδυλωτών ζώων που διακρίνονται από τα υπόλοιπα σπονδυλωτά με τα εξής χαρακτηριστικά γνωρίσματα: Το σώμα τους είναι πάντα γυμνό και βλεννώδες. Αναπνέουν κατά την νεανική τους ηλικία με βράγχια και αργότερα με πνεύμονες. Η θερμοκρασία του σώματός τους δεν παραμένει πάντα σταθερή, αλλά μεταβάλλεται, ανάλογα με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.

Η καρδιά τους αποτελείται από δύο κόλπους και μία κοιλία. Γεννούν αυγά που το κέλυφός τους είναι μεμβρανώδες Τα άκρα τους, όταν υπάρχουν, φέρουν πάντα δακτύλους.

Τα πλευρά είναι ασθενώς αναπτυγμένα και δε συνδέονται με το στέρνο. Οι ρινικοί αγωγοί συνδέονται με χοάνες με τη στοματική κοιλότητα.

Η ανάπτυξη γίνεται με μεταμόρφωση.

Στα αμφίβια κατ' αρχήν περιλαμβάνονταν και τα ερπετά, που αργότερα αποχωρίστηκαν και αποτέλεσαν ιδιαίτερη ομοταξία. Με το ίδιο όνομα ο Κυβιέ χαρακτήριζε ομάδα των σαρκοφάγων, στην οποία υπάγονταν οι φώκιες και ο θαλάσσιος ελέφαντας.

Τα αμφίβια κατέχουν ενδιάμεση θέση μεταξύ των ιχθύων και των ερπετών. Η απουσία ακανθωτών πτερυγίων, τα πενταδάκτυλα πόδια και ο σχηματισμός ουροδόχου κύστης από την κλοάκη είναι χαρακτήρες που φέρουν αυτά πλησιέστερα προς τα ανώτερα σπονδυλωτά και τα διακρίνουν από τους ιχθύς, με τους οποίους έχουν πολλά κοινά γνωρίσματα, όπως είναι η παρουσία βραγχίων, η ύπαρξη δέκα μόνο ζευγών εγκεφαλικών νεύρων, η εμφάνιση προνέφρου στις προνύμφες, η εμφάνιση πλευρικών αισθητηρίων οργάνων κλπ. Γενικά σήμερα οι επιστήμονες δέχονται ότι τα αμφίβια βρίσκονται πλησιέστερα προς τους ιχθύς παρά προς τα άλλα σπονδυλωτά. Γι' αυτό και ο Χάξλεϋ συμπεριέλαβε και τις δύο ομοταξίες των ιχθύων και των αμφιβίων κάτω από το κοινό όνομα ιχθυοφίδια.

Το σώμα των αμφιβίων ή είναι βραχύ (π.χ. βάτραχος) ή είναι επίμηκες (π.χ. σαλαμάνδρα). Τα άκρα, όταν βέβαια υπάρχουν, είναι συνήθως βραχέα. Στα αμφίβια, που δεν φέρουν ουρά (άνουρα), τα πίσω άκρα είναι επιμηκέστερα και ισχυρότερα αναπτυγμένα, έχουν δηλαδή προσαρμοστεί στον τρόπο μετακίνησης του ζώου, που γίνεται με πηδήματα. Στα αμφίβια που φέρουν ουρά τα άκρα είναι δυνατό να έχουν ατροφία, ποτέ όμως το πρόσθιο ζεύγος δεν έχει εξαφανιστεί Η σπονδυλική στήλη των αμφιβίων αποτελείται από 9- 300 σπονδύλους. Για να στερεώνεται το κεφάλι πάνω σ' αυτήν, ο πρώτος σπόνδυλος έχει τροποποιηθεί, ενώ ο δεύτερος μένει αμετάβλητος. Για αυτό το λόγο δεν είναι δυνατό αυτοί να στρέφονται μεταξύ τους, όπως γίνεται στα ανώτερα σπονδυλωτά. Παρ' όλο που το σώμα μεταξύ κεφαλής και προσθίων άκρων πολλές φορές στενεύει, δε σχηματίζεται λαιμός. Τα πλευρά είναι, κατά κανόνα, ατελώς αναπτυγμένα και σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχουν καθόλου. Στα πρόσθια άκρα η κερκίς και η ωλένη σχηματίζουν με τη συνένωσή τους το "αντιβραχιόνιον οστούν".

Το ίδιο συμβαίνει και στα οπίσθια άκρα μεταξύ κνήμης και περόνης. Αυτά που φέρουν ουρά έχουν 4 δακτύλους στα πρόσθια άκρα και 5 στα οπίσθια.

Το δέρμα των αμφιβίων αποτελείται από δύο στρώματα:

  • Από την επιδερμίδα, που βρίσκεται στην επιφάνεια, της οποίας (επιδερμίδας) η σύσταση είναι κερατοειδής και
  • από το κάτω της επιδερμίδας στρώμα, το χόριον.

Τα κεράτινα στρώματα της επιδερμίδας πέφτουν περιοδικά και ανανεώνονται. Η πρώτη πτώση γίνεται στην περίοδο της μεταμόρφωσης. Στα αμφίβια που δεν έχουν ουρά (άνουρα) η κεράτινη στοιβάδα αποβάλλεται κατά τμήματα, ενώ στα ουροδελή ολόκληρη συγχρόνως.


Στο χόριο, ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα βρίσκονται πολυάριθμοι μεγάλοι κυψελώδεις αδένες, που είναι δύο ειδών: δηλητηριώδεις και βλεννογόνοι.

Στην παρουσία τους οφείλεται το μαλακό και το γλοιώδες του σώματος. Οι βλεννογόνοι αδένες έχουν σκοπό να διατηρούν το δέρμα μαλακό και να το προστατεύουν από την αποξήρανση.

Οι δηλητηριώδεις αδένες χρησιμεύουν σαν όργανα άμυνας. Βρίσκονται διαταγμένοι κατ' αθροίσματα στη ράχη και στα πλευρά του ζώου. Το έκκριμά τους δεν προσβάλλει το δέρμα του ανθρώπου μπορεί όμως να προκαλέσει ισχυρές φλογώσεις των οφθαλμών. Και η βλέννα όμως, κυρίως των ειδών που έχουν κίτρινο χρώμα, είναι δηλητηριώδης. Το δέρμα των αμφιβίων ιδίως στα άνουρα, είναι στερεωμένο χαλαρά μόνο πάνω στο σώμα, εξαιτίας της μικρής ανάπτυξης του συνδετικού ιστού αντί του οποίου σχηματίζονται μεγάλοι λεμφικοί σάκοι, που χωρίζονται με διαφράγματα μεταξύ τους.

Το δέρμα φέρει πάντα διάφορα χρώματα. Αυτά οφείλονται σε διάφορες χρωστικές ουσίες, που βρίσκονται μέσα σε ειδικά κύτταρα, που λέγονται χρωματοφόρα. Εκτός απ' αυτά, πολλές φορές, υπάρχει στα κύτταρα του δέρματος και μία λευκή ουσία, η γουανίνη, που προκαλεί χρώματα συμβολής.

Τα άνουρα και λιγότερο τα ουροδελή μπορούν να αλλάζουν το χρωματισμό του σώματός τους. Αυτό γίνεται με συστολή ή διαστολή των χρωματοφόρων κυττάρων.

Η αλλαγή του χρώματος ρυθμίζεται από το νευρικό σύστημα.

Το δέρμα των άνουρων και των ουροδελών δεν φέρει ποτέ λέπια. Τα άποδα μόνο παρουσιάζουν συνήθως μικρά λέπια μικρών χιλιοστών που όμως βρίσκονται κρυμμένα μέσα στο χόριο. Η επιδερμίδα των προνυμφών των αμφιβίων είναι αρχικά λεπτή, μονόστοιβη και φέρει μονοκύτταρους αδένες και βλεφαρίδες. Αργότερα αποβάλλει προοδευτικά τις βλεφαρίδες και μετατρέπεται σε πολύστοιβη. Οι πολυκυττάριοι αδένες εμφανίζονται μετά τη μεταμόρφωση.

Πλευρικές γραμμές, αντίστοιχες προς εκείνες που υπάρχουν στους ιχθύς, βρίσκονται στις προνύμφες και τις ώριμες μορφές πολλών υδρόβιων αμφιβίων.

Η γλώσσα ή προσφύεται τελείως στο δάπεδο της στοματικής κοιλότητας και παρουσιάζει μικρή κινητικότητα ή είναι προσκολλημένη με το πρόσθιο άκρο της, ενώ το οπίσθιο μένει ελεύθερο και μπορεί να ξεδιπλωθεί προς τα έξω.

Σ' αυτήν την περίπτωση χρησιμεύει για τη σύλληψη μικρών εντόμων, που προσκολλούνται πάνω της. Η στοματική κοιλότητα και ειδικά η γλώσσα έχουν άφθονους βλεννογόνους αδένες. Σιελογόνοι αδένες δεν υπάρχουν. Τα δόντια είναι μικρά, κωνικά, προσφύονται στα οστά και αντικαθίστανται σ' όλη τη διάρκεια της ζωής.

Το στομάχι είναι μεγάλο, επίμηκες και έχει παράλληλη θέση προς τον άξονα του στόματος και διευθύνεται λίγο προς τα αριστερά.

Δε διαχωρίζεται ακριβώς από τον οισοφάγο. Το άκρο του στομάχου προς τον πυλωρό στρέφεται προς τα δεξιά.

Σ' αυτό συνδέεται το πρόσθιο μέρος του λεπτού εντέρου, το δωδεκαδάκτυλο, που διευθύνεται παράλληλα προς το στόμαχο προς τα εμπρός και κατόπιν στρέφεται προς τα πίσω και πέφτει, χωρίς ακριβή όρια στο κυρίως λεπτό έντερο. Το τελικό έντερο εκβάλλει στην αμάρα (κλοάκη). Σαν εξαρτήματα του πεπτικού συστήματος χρησιμεύουν το πάγκρεας, που βρίσκεται μεταξύ στομάχου και δωδεκαδάκτυλου, και το υπερβολικά μεγάλο ήπαρ.

Οι πνεύμονες των αμφιβίων είναι συζυγείς σάκοι με λεπτά τοιχώματα, που μπορούν να σχηματίζουν πτυχές προς τα μέσα. Εκβάλλουν σ' ένα χώρο που φέρει, με το λάρυγγα προς τη στοματική κοιλότητα. Επειδή διάφραγμα και πλευρές δεν υπάρχουν, στα αμφίβια δεν παρατηρείται η αναπνευστική κίνηση, που είναι χαρακτηριστική στα ανώτερα σπονδυλωτά.

Η αναπνοή γίνεται ως εξής:

Οι ρινικές οπές ανοίγουν, το δάπεδο της στοματικής κοιλότητας κατεβαίνει και ο αέρας μπαίνει μέσα σ' αυτή. Κατόπιν κλείνουν οι ρινικές οπές, το δάπεδο της στοματικής κοιλότητας φέρεται προς την οροφή της και ο αέρας που περιέχεται, πιέζεται και αναγκάζεται να περάσει από το φάρυγγα και να συμπιεστεί στους πνεύμονες.

Με το συνδυασμό ανάλογων κινήσεων γίνεται και η εκπνοή.


Πηγή: Live-Pedia.gr