''Τουριστόπληκτη'' η Μυκονιάτικη φύση!
Η ανάπτυξη που επέφερε στο νησί μας η τουριστική βιομηχανία –κυρίως η οικιστική– έχει προκαλέσει σε πολλά σημεία αισθητική και σε μεγαλύτερο βαθμό περιβαλλοντική υποβάθμιση. Εμφανείς βεβαίως αρνητικές επιπτώσεις του τουρισμού είναι η ρύπανση του εδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα, η διάβρωση της γης, η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας από τους αέριους ρύπους, η μόλυνση του αιγιαλού, ο ευτροφισμός των γλυκών ή θαλάσσιων υδάτων και η απώλεια της βιοποικιλότητας.
Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, παρά τη διαχρονική αδιαφορία των τοπικών αρχόντων για το περιβάλλον και την έλλειψη ουσιαστικής οικολογικής συνείδησης σε μια μερίδα πολιτών, ο χαρακτήρας του Μυκονιάτικου φυσικού περιβάλλοντος έχει διατηρηθεί – κυρίως στις περιοχές που έχουν δεχτεί τις λιγότερες ανθρωπογενείς πιέσεις (βορειοανατολικό κομμάτι του νησιού).
Στις αρχές της Άνοιξης, περιμετρικά του φράγματος του Μαραθιού μπορεί κάποιος να θαυμάσει την εντυπωσιακή ανθοφορία του σπαθόχορτου, του θυμαριού ή των διάφορων ορχεοειδών. Σε κάθε σπιθαμή ξερολιθιάς ή βράχου θα βρει την ώρα που λιάζονται σιλιβούτια, κυρτοδάκτυλους ή κροκοδειλάκια. Στους εποχιακούς χείμαρρους ή σε στάσιμα επιφανειακά νερά θα προσέξει τα νερόφιδα ( «νεροφίδες» όπως τα αποκαλούν οι παλαιοί) που με περισσή επιδεξιότητα κολυμπούν αναζητώντας μία πιθανή λεία (γυρίνους, βατράχια, ψάρια κ.ο.κ). Κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση των πουλιών ίσως γίνει μάρτυρας των κοπαδιών πολύχρωμων μελισσοφάγων με το χαρακτηριστικό κελάηδισμα (αντίστοιχα το φθινόπωρο με τα ψαρόνια που κατακλύζουν τους αιθέρες).
Τις δροσερές νύχτες του καλοκαιριού ίσως συναντήσει ένα σκαντζόχοιρο (εκτός από τους λιωμένους στο οδόστρωμα) ή να ακούσει την κουκουβάγια που κυνηγάει. Κοντά στις κολόνες της ΔΕΗ μπορεί να δει και να ακούσει τις νυχτερίδες, οι οποίες κυνηγούν με μαεστρία τις νυχτοπεταλούδες που προσελκύονται από το φως. Θα θαυμάσει την ταλαντωτική πτήση του βραχοκιρκίνεζου ή γνωστότερα «ανεμμογάμη» και το χαλαρό αερογλύστρημα των μαυροπετριτών, όταν κυνηγούν έντομα στον αέρα ακολουθώντας τα ανοδικά θερμικά ρεύματα.
Κάποιο ανοιξιάτικο ή καλοκαιρινό απόγευμα ίσως σταθεί αρκετά ευνοημένος από την τύχη να ανακαλύψει το πλευρικά πεπιεσμένο σώμα ενός αγιόφιδου, καθώς έρπεται κυματοειδώς μέσα στη βλάστηση. Στους ψηλούς λόφους θα δει αγριοκούνελα, γερακίνες, κόρακες (γιατί από κουρούνες «να φάνε και οι κότες»), αγριοπερίστερα και, με λίγη υπομονή, καμιά οχιά. Στους ταμιευτήρες γλυκού νερού του νησιού, ανάλογα με την εποχή, είναι πολύ πιθανό να δει θαλασσοκόρακες, νυχτοκόρακες, λευκοτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, φαλαρίδες ή άλλα παρυδάτια είδη πουλιών – μεταναστευτικά ή μη. Σε υγρές, ως επί το πλείστον, περιοχές ίσως δει το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό είδος σαύρας, την τρανόσαυρα ή «κολοσαύραδο».
Τα ζεστά καλοκαιρινά μεσημέρια πιθανώς θα δει μερικά ζευγάρια κοράκων να γυροπετούν σε μεγάλο ύψος φωνάζοντας «κρο κρο κρο». Στις αρχές του καλοκαιριού θα είναι στην ευχάριστη θέση να θαυμάσει τις έντονα ροζ πικροδάφνες και τις μυροβόλες λυγαριές που καταπνίγουν κάθε εποχιακό ρεύμα. Στους αχυρώνες της ενδοχώρας, σε κάποιο εγκαταλελειμμένο «χωριό» ή σε κάποιο παρατημένο λαγούμι, ίσως έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με ένα λαφίτη ή λαφιάτη με τις χαρακτηριστικές τέσσερις σκούρες γραμμές κατά μήκος του σώματός του (δύο σε κάθε πλευρό).
Τις νύχτες με μπονάτσα, αν έχει ευαίσθητη ακοή, ίσως ακούσει το τερέτισμα του σαμιαμιδιού ή του κυρτοδάκτυλου. Αν στον Πάνορμο ή στο Φωκό αναρωτηθεί τί μπορεί να κρύβεται μέσα στα ψαθιά ή στις όχθες του υγροτόπου (που και στις δύο παραλίες υπάρχει), ίσως ακούσει τις «βουτιές» των γραμμωτών νεροχελωνών στο νερό σε μία προσπάθειά τους να αποφύγουν το θηρευτή τους (τον άνθρωπο στην προκειμένη περίπτωση).
Κατά τη μεσημεριανή σιέστα του πάνω στην καυτή άμμο, ίσως διακρίνει τις σιλουέτες των δρεπανόμορφων σταχτάρων (πτηνά παρόμοια με χελιδόνια) που συλλαμβάνουν μικρά έντομα στον αέρα αφήνοντας οξείες, καμπανιστές τρίλιες ''σρριιιρρρρ''. Παρατηρώντας από κάποια απόσταση τα κλαδιά μιας γεμάτης από λαχταριστούς καρπούς μουριάς, ίσως χαμογελάσει με τους θορυβώδεις καυγάδες των κουρούνων για να εξασφαλίσουν μία προνομιακή θέση πάνω στο δέντρο. Ακόμη μπορεί να του δοθεί η ευκαιρία να αφουγκραστεί τη μουσικότητα των κοασμάτων μιας ομάδας βατράχων σε μια λάκκα, εποχιακό χείμαρρο ή παραθαλάσσιο υγρότοπο.
Παρά τη μαγευτική αυτή πανδαισία της διατηρηθείσας πανίδας, είναι αναγκαίο να επισημάνουμε ότι οι αυξημένες ανθρώπινες παρεμβάσεις στη φύση σε συνδυασμό με την αποσταθεροποίηση του παγκόσμιου κλίματος καθιστούν την προσπάθεια για την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων περισσότερο επιτακτική από ποτέ. Εξάλλου, η διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος αποτελεί προϋπόθεση της ευημερίας της εκάστοτε κοινωνίας. Αντίθετα, η συστηματική καταστροφή και εκμετάλλευσή του ναρκοθετεί τη συνέχιση της προόδου και πυροδοτεί πλήθος δυσμενών επιπτώσεων σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας.
Εν κατακλείδι χρειάζεται να τονίσουμε ότι η κοινωνία της Μυκόνου θα ήταν ωφέλιμο να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να συνειδητοποιήσει την αξία του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και τη συνεισφορά του στην έως τώρα τουριστική της προβολή. Άλλωστε, η εποχή της βιώσιμης ανάπτυξης που σέβεται τους φυσικούς πόρους του πλανήτη και εξασφαλίζει εισόδημα και ποιότητα ζωής σε βάθος χρόνου πρέπει κάποτε να ανατείλει και στο νησί των ανέμων.
Σαχάς Παναγιώτης
