
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Συνώνυμα
Triturus vulgaris schmidtleri
Tαξινόμηση
Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Αμφισβαίνια > Οικογένεια: > Γένος: Blanus
Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Παλιότερα το είδος (και γένος γενικότερα) ανήκε στην οικογένεια Amphisbaenidae αλλά μεταφέρθηκε το 2003 στην νέα οικ. Blanidae, βάσει μορφολογικών χαρακτήρων (Kearney 2003). Αργότερα η αλλαγή αυτή υποστηρίχθηκε και από γενετικές μελέτες (Vidal et al. 2008).
Υποείδη στην Ελλάδα: Φερώνυμο υποείδος.
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Λειψοί, Λέρος, Κάλυμνος, Ψέριμος, Κως, Νίσυρος, Σύμη, Ρόδος, Καστελόριζο.
Γενικές Πληροφορίες
Οι Αμφίσβαινες αποτελούν μία διαφορετική ομάδα “φιδόμορφων” ερπετών, σχεδόν όλα τους χωρίς καθόλου άκρα, που φέρουν χαρακτηριστικά τόσο φιδιού όσο και σαύρας, συνιστούν όμως κοντινότερους συγγενείς με τις σαύρες παρά με τα φίδια. Στην χώρα μας απαντά μόνο το παρόν είδος.
Περιγραφή
Ολικό μέγιστο μήκος έως και 20 cm, σπάνια περισσότερο. Η ουρά καταλαμβάνει μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα του μήκους (το τμήμα χωρίς πλευρικές αυλακώσεις, βλ. παρακάτω). Θυμίζει σκουλήκι και τα μάτια του είναι ατροφικά, καλυμμένα με δέρμα. Χρώμα ροζ, κοκκινωπό, καφετί ή μωβ. Τετραγωνισμένες φολίδες καλύπτουν όλο το σώμα, διατεταγμένες σε εγκάρσιους δακτυλίους που θυμίζουν τα μεταμερή των σκωλήκων. Μια αυλάκωση διατρέχει κάθε πλευρά, από τον λαιμό έως τη βάση της ουράς.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Συναντάται κυρίως σε ενδιαιτήματα με μαλακό υπόστρωμα και πέτρες, με σχετική υγρασία και χαμηλή ποώδη βλάστηση, σε φρυγανικές εκτάσεις, μακκί, άλση, λιβάδια, δάση με ανοίγματα, ελαιώνες, περιβόλια και κήπους.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Προσαρμοσμένη στην υπόγεια ζωή. Πολύ σπάνια μπορεί να παρατηρηθεί στην επιφάνεια, κυρίως τη νύχτα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της το περνά υπογείως. Κινείται σε υπόγειες τρύπες τις οποίες ανοίγει μόνη της σε μαλακό χώμα και άμμο, καθώς και σε τρύπες από φωλιές ασπόνδυλων. Επίσης κρύβεται κάτω από πέτρες και βράχους και μπορεί να εκμεταλλευτεί τη θερμότητα από πέτρες που εκτίθενται στον ήλιο. Δραστηριοποιείται σχεδόν ολόκληρο τον χρόνο. Το καλοκαίρι βυθίζεται σε μεγαλύτερο βάθος για να αποφύγει τις υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία. Τα υπολειμματικά μάτια της δεν βλέπουν εικόνες αλλά αντιλαμβάνονται τις διακυμάνσεις του φωτός. Αν χειριστεί προσπαθεί να τυλιχθεί από αντικείμενα και μπορεί να δαγκώσει ως άμυνα, με ανεπαίσθητη για εμάς ένταση πίεσης στο δέρμα. Ζευγαρώνει την άνοιξη και τα θηλυκά γενούν 1-3 αυγά τέλη άνοιξης ή καλοκαίρι σε μαλακό χώμα ή τύρφη. Έχει την ικανότητα να κινείται και προς τις δύο κατευθύνσεις.
Διατροφή
Τρέφεται με μικρά ασπόνδυλα καθώς και με νύμφες ή προνύμφες αυτών.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Δεν διαθέτει. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Προστατεύεται από:
α) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα III)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Kearney, M. (2003). Systematics of the Amphisbaenia (Lepidosauria: Squamata) based on morphological evidence from recent and fossil forms. Herpetological Monographs 17(1): 1-74.
2. Vidal, N., Azvolinsky, A., Cruaud, C. and Hedges, S.B. (2008). Origin of tropical American burrowing reptiles by transatlantic rafting. Biology Letters 4: 115–118.
3. Psonis, N. & Çiçek, K. (2024). Blanus strauchi. The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T200115910A137861236.
4. Psonis, N. (2023). Blanus strauchi. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο