
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα & πόσο επικίνδυνα είναι;
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Άλλες Ονομασίες
Φρύνος με κίτρινη κοιλιά, Κιτρινογάστορας Φρύνος
Συνώνυμα
Triturus vulgaris schmidtleri
Tαξινόμηση
Ομοταξία: Αμφίβια > Τάξη: Άνουρα > Οικογένεια: Bombinatoridae > Γένος: Bombina
Υποείδη στην Ελλάδα: Bombina variegata scabra, Müller, 1940
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Ηπειρωτική Ελλάδα (εκτός Πελοποννήσου), Εύβοια και Πάρος (εισηγμένος πληθυσμός).
Περιγραφή
Μέγιστο μήκος σώματος έως 5cm. Το ρύγχος είναι κοντό και στρογγυλεμένο. Οι κόρες ματιού έχουν σχήμα καρδιάς. Ράχη με βασικό χρώμα ανοιχτό καφέ-λαδί, ενώ το βασικό χρώμα της κοιλιάς είναι κίτρινο ή ανοιχτό πορτοκαλί με σκούρες γκρίζες ή γαλαζωπές ακανόνιστες κηλίδες και μικρά μαύρα στίγματα. Η ράχη φέρει πολλά μικρά διάσπαρτα φύματα (πιο αδρά από αυτά της Κοκκινομπομπίνας) και δερματικούς αδένες που εκκρίνουν τοξίνες σε περίπτωση απειλής. Απουσία φωνητικού σάκου στα αρσενικά.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Συναντάται σε ρηχά στάσιμα ή ελαφρώς ρέοντα νερά, όπως λιμνία, πλημμυρισμένες εκτάσεις, ρεματιές, μικρά ποτάμια, ποτίστρες, ακόμα και σε περιστασιακά γεμάτες με νερό λακκούβες, σε ποικιλία ενδιαιτημάτων. Από τα 10 m (βόρεια Βιστωνίδας), έως και τα 2000 m υψόμετρο (Τύμφη).
Βιολογία / Συμπεριφορά
Δραστηριοποιείται από νωρίς την άνοιξη έως αργά το φθινόπωρο, τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα και πέφτει σε λήθαργο κάτω από πέτρες και αντικείμενα στις δυσμενείς συνθήκες πολύ υψηλών ή χαμηλών θερμοκρασιών και ξηρασίας. Η αναπαραγωγή ξεκινά αργά την άνοιξη και συνεχίζει και το καλοκαίρι και τα θηλυκά γεννούν αρκετές φορές μικρές συστάδες αυγών, λιγότερων των 30, έως και 170 αυγά συνολικά σε όλη την αναπαραγωγική περίοδο. Όταν απειληθεί καμπυλώνει το σώμα και τα άκρα του προς τα πάνω, κρύβοντας τα μάτια με τα μπροστινά άκρα, ενώ ταυτόχρονα επιδεικνύει τα έντονα χρώματα της κοιλιάς του, προειδοποιώντας έτσι για το τοξικό υγρό που μπορεί να εκκρίνει. Ωριμάζει σεξουαλικά μετά το 3ο έτος της ηλικίας του ενώ μπορεί να ξεπεράσει τα 20 χρόνια ζωής.
Διατροφή
Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Εκκρίνει σχετικά ήπιες τοξίνες από αδένες του δέρματος αν απειληθεί. Οι δραστικές ουσίες που έχουν εντοπιστεί είναι οι Μπομπισίνη (bombesin) και η σεροτονίνη (5-υδροξυτρυπταμίνη – 5-hydroxytryptamine) (Forrester, 2018). Πολύ σπάνια προκαλεί ερεθισμό σε επαφή με το δέρμα σε ευαίσθητα άτομα, ενώ προκαλεί ερεθισμό σε επαφή με τα μάτια και συμπτώματα δηλητηρίασης στην περίπτωση της κατάποσης.
Απειλές / Πιέσεις
Υποβάθμιση και καταστροφή των βιοτόπων του είδους, ρύπανση ή/και αποξήρανση των επιφανειακών υδάτων που χρησιμοποιούνται ως θέσεις αναπαραγωγής, εισαγωγή ξενικών ειδών (κυρίως ψαριών), κλιματική αλλαγή και δρόμοι, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Η Κοκκινομπομπίνα προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παραρτήματα II και IV)
β) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Forrester, M.B.BS. (2018). Pediatric Exposures to Bombina Toads Reported to Poison Centers. Pediatric Emergency Care, 34(1): 25-26.
2. Ogrodowczyk, A., Krása, A., Schmidt, B., Naumov, B., Anthony, B.P., Cogălniceanu, D., Tarkhnishvili, D., Najafi-Majd, E., Sacdanaku, E., Ficetola, F., Andreone, F., Popgeorgiev, G., Kiss, I., Vörös, J., Poboljšaj, K, Coppari, L., Ogielska, M., Denoel, M., Manenti, R., Kovács, T., Kaya, U., Üzüm, N., Litvinchuk, S., Romano, A., Halpern, B. & Kornilev, Y. (2024). Bombina variegata. The IUCN Red List of Threatened Species, 2024: e.T77970289A228179967.
3. Kypraios, S.V. (2023). Bombina variegata. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Πόσο ωφέλιμα είναι τα ερπετά και τα αμφίβια για τον άνθρωπο; Συχνά τίθεται το ερώτημα του πόσο ωφέλιμο για εμάς μπορεί να είναι ένα