
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Κούβακας, Πράσινος φρύνος, Ζιάμπα, Ζάμπα
Συνώνυμα
Bufo viridis, Epidalea viridis, Pseudepidalea viridis
Tαξινόμηση
Ομοταξία: Αμφίβια > Τάξη: Άνουρα > Οικογένεια: Bufonidae > Γένος: Bufotes
Υποείδη στην Ελλάδα:
Bufotes viridis dionysi Dufresnes, Probonas, Strachinis, 2021: Νάξος (πιθανόν και στην Ίο).
Bufotes viridis sitibundus Rafinesque, 1815: Λέσβος, Σάμος, Κως.
Bufotes viridis viridis (Laurenti, 1768): Φερώνυμο υποείδος, υπόλοιπη εξάπλωση.
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Κρήτη, Εύβοια, Θάσος, Σαμοθράκη, Αμμουλιανή, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Ψαρά, Ικαρία, Σάμος, Σκόπελος, Άνδρος, Τήνος, Κέα, Κύθνος, Σέριφος, Νάξος, Ίος, Αμοργός, Σαλαμίνα, Αίγινα, Πόρος, Ύδρα, Σπέτσες, Τριζόνια, Κύθηρα, Λειψοί, Λέρος, Κάλυμνος, Κως, Σύμη, Τήλος, Ρόδος, Καστελλόριζο, Κέρκυρα, Οθωνοί, Ερεικούσα, Λευκάδα, Μεγανήσι, Κάλαμος, Κεφαλλονιά, Ιθάκη, Ζάκυνθος, πιθανόν και σε άλλα νησιά και νησίδες. Πιθανότατα έχει εξαφανιστεί από τη Σύρο.
Περιγραφή
Μέγιστο μήκος σώματος έως και 10 cm, σπάνια μεγαλύτερο. Ο βασικός χρωματισμός της ραχης είναι υπόλευκος, μπεζ ή ανοιχτό καφέ, με πράσινες ακανόνιστες μεγάλες κηλίδες, ενώ συχνά φέρει πολλά διάσπαρτα πορτοκαλί ή κόκκινα στίγματα. Πολλά μικρά φύματα σε όλη τη ράχη και δύο σχεδόν παράλληλοι παρωτιδικοί αδένες πίσω από τα μάτια. Οριζόντια κόρη ματιών. Η κοιλιά είναι λευκή-υπόλευκη και ενίοτε φέρει μικρά στίγματα. Φυλετικός διμορφισμός: η αντίθεση μεταξύ των κηλίδων και του φόντου είναι εντονότερη στα θηλυκά από ό,τι στα αρσενικά, τα οποία συχνά τείνουν προς ένα ενιαίο πράσινο χρώμα ραχιαία. Επίσης, τα αρσενικά έχουν πιο ογκώδεις πήχεις, πιο προεξέχον και λεπτότερο ρύγχος και πιο τραχιά ράχη από τα θηλυκά, ενώ κατά την περίοδο της αναπαραγωγής αναπτύσσουν μαύρους συζευκτικούς τύλους στους αντίχειρες. Ο φωνητικός σάκος των αρσενικών βρίσκεται στον λαιμό.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Μπορεί να βρεθεί σε μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων, ακόμα και σε πολύ ξηρές περιοχές και σε ορισμένες βραχονησίδες, από το επίπεδο της θάλασσας έως και υψηλότερα από 2000 μέτρα. Αναπαράγεται σε στάσιμα νερά, όπως λιμνία, πλημμυρισμένα χωράφια, τέλματα, κανάλια, ποτίστρες, ελαφρώς υφάλμυρα νερά, ακόμα και νερολακούβες ή μικρές συλλογές νερού επάνω σε βράχους.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Εδαφόβιος και κυρίως νυκτόβιος φρύνος, αν και παρατηρείται και την ημέρα, ειδικά την άνοιξη. Την ημέρα κρύβεται κάτω από πεσμένα φύλλα, πέτρες και κορμούς, μέσα σε λαγούμια και μέσα σε μαλακό χώμα στο οποίο θάβεται με τη βοήθεια των πίσω ποδιών. Μπαίνει στο νερό μόνο για να αναπαραχθεί στις αρχές της άνοιξης. Κατά την αναπαραγωγική περίοδο τα αρσενικά ανεβαίνουν στην πλάτη των θηλυκών αγκαλιάζοντάς τα, γονιμοποιώντας τα αυγά των θηλυκών τα οποία γεννούν βλεννώδεις «χορδές» με 1-4 σειρές αυγών, οι οποίες μπορεί να φτάσουν τα 4 μέτρα σε μήκος και να περιέχουν συνολικά έως και 15.000 αυγά. Αν αρπαχτεί βίαια εκκρίνει αμυντικές τοξικές ουσίες από δερματικούς αδένες της ράχης. Ωριμάζει σεξουαλικά μεταξύ του 2ου και 3ου έτους της ηλικίας του ενώ μπορεί να φτάσει τα 15 χρόνια ζωής.
Διατροφή
Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Εκκρίνει τοξίνες (Βουφοτοξίνες – Bufotoxins) από τους παρωτιδικούς και άλλους αδένες του δέρματος, ως άμυνα, σε περίπτωση που απειληθεί. Οι τοξίνες αυτές είναι ακίνδυνες για τον άνθρωπο όταν έρθουν σε επαφή με το δέρμα, μπορεί όμως να προκαλέσουν έντονο ερεθισμό σε επαφή με τα μάτια και με ασυνέχειες του δέρματος και έντονα συστημικά συμπτώματα στην περίπτωση της κατάποσης, ακόμα και αυγών του είδους (Gambassi et al. 2022, Asrorov et al. 2023).
Απειλές / Πιέσεις
Υποβάθμιση και καταστροφή των βιοτόπων του είδους, ρύπανση ή/και αποξήρανση των επιφανειακών υδάτων που χρησιμοποιούνται ως θέσεις αναπαραγωγής, εισαγωγή ξενικών ειδών (κυρίως ψαριών), κλιματική αλλαγή, δρόμοι και αδέσποτες γάτες, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους. Απειλείται με εξαφάνιση από αρκετά νησιά.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2023) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Ο Πρασινόφρυνος προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παραρτήματα IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ.67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Asrorov, A.M., Kayumov, M., Mukhamedov, N., Yashinov, A., Mirakhmetova, Z., Huang, Y., Yili, A., Aisa, H.A., Tashmukhamedov, M., Salikhov, S., Mirzaakhmedov, S. (2023). Toad venom bufadienolides and bufotoxins: An updated review. Drug Development Research, 84(5):815-838.
2. Gambassi, F., Lanzi, C., Ricci, Z., Duchini, P., L’Erario, M.,Mannaioni, G., Cini, N., Bonari, A., Saffirio, C., Occupati, B. (2022). Life-threatening pediatric poisoning due to ingestion of Bufo bufo toadeggs: A case report. Toxicon, 217: 13−16.
3. IUCN SSC Amphibian Specialist Group. (2023). Bufotes viridis. The IUCN Red List of Threatened Species, 2023: e.T182530066A730332.
4. Strachinis, I., Sagonas, K. (2023). Bufotes viridis. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο