
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Θρακικός Λαφιάτης, Κιχρίτης, Λαφίτης της Ανατολής
Συνώνυμα
Elaphe quatuorlineata sauromates
Tαξινόμηση
Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Οφίδια > Οικογένεια: Colubridae > Γένος: Elaphe
Υποείδη στην Ελλάδα: Μονοτυπικό (χωρίς υποείδη).
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (από τον ποταμό Νέστο και ανατολικά).
Η παρουσία του είδους στη Θάσο χρειάζεται επιβεβαίωση, ενώ η αναφορά για τη Σαμοθράκη είναι αμφίβολη.
Περιγραφή
Μεγάλο φίδι με εύρωστο σώμα και σχετικά μεγάλο και φαρδύ κεφάλι. Μέγιστο ολικό μήκος σώματος μαζί με την ουρά συνήθως έως 150 cm, σπάνια περισσότερο (έως 180 cm). Τα ανήλικα παρουσιάζουν μεγάλη ομοιότητα με τα ανήλικα του συγγενικού Λαφιάτη, ειδικά από τα υποείδη των Κυκλάδων (δηλαδή σκουρότερο φόντο και μικρότερες κηλίδες από αυτά της ηπειρωτικής χώρας). Όπως και στα ανήλικα του Λαφιάτη, μία μαύρη φαρδιά λωρίδα διατρέχει εγκάρσια το μέτωπο και ενώνει τα μάτια, ενώ συνεχίζεται πίσω από το μάτι και φτάνει μέχρι την άκρη του στόματος. Σε αντίθεση με τον Λαφιάτη, τα ενήλικα διατηρούν όλες τις κηλίδες και τα σχέδια των ανήλικων, ενώ σταδιακά το φόντο αποκτά κίτρινο χρώμα που γίνεται όλο και πιο έντονο σε μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά εμφανίζονται και μαύρα στίγματα σε κάθε μία ραχιαία φολίδα, δίνοντας έτσι μια συνολικά στικτή εμφάνιση. Στα ενήλικα ο λαιμός, οι χειλικές φολίδες και η κοιλιά είναι επίσης κίτρινου χρώματος. Οι φολίδες είναι ελαφρώς τροπιδωτές και διατάσσονται σε 25 σειρές στο μέσο του σώματος (σπανιότερα 23 ή 27). Μεγάλες φολίδες-πλάκες στο κεφάλι. Όπως στα περισσότερα φίδια, τα αρσενικά διακρίνονται από τα θηλυκά από την πιο μακριά και χοντρή ουρά.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Απαντά κυρίως σε χαμηλά υψόμετρα, σε ενδιαιτήματα με πλούσια χαμηλή βλάστηση αλλά και σε δάση με ανοίγματα, τόσο σε ξηρές περιοχές, όσο και σε υγρότοπους.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Έχει παρόμοια βιολογικά και ηθολογικά χαρακτηριστικά με του συγγενικού Λαφιάτη και διαφέρει στο ότι είναι σχετικά πιο νευρικό φίδι.
Διατροφή
Τρέφεται με τρωκτικά, σαύρες, μικρά λαγόμορφα, πτηνά, αυγά πτηνών, αμφίβια και στην πρώιμη ανήλικη φάση ενδέχεται να τραφεί με μεγάλα ασπόνδυλα.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Μη δηλητηριώδες φίδι και ακίνδυνο για τον άνθρωπο.
Όπως (πιθανότατα) όλα τα φίδια της Υπεροικογένειας Colubroidea, πιθανόν να διαθέτει αδένες που εκκρίνουν τοξίνες στο σάλιο (γνωστοί ως Duvernoy’s glands) (Fry et al. 2003) και που επιδρούν στη λεία του κατά την αρπαγή και κατάποσή της. Το δάγκωμά του όμως δεν αποτελεί απειλή για τον άνθρωπο.
Μύθοι για το είδος
Σε ορισμένες περιοχές πιστεύεται λανθασμένα πως πρόκειται για δηλητηριώδες και επικίνδυνο φίδι. Πρόκειται όμως για εντελώς ακίνδυνο ερπετό.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες, η εισαγωγή ξενικών θηρευτών (π.χ. κυνηγετικοί φασιανοί, παγώνια και μινκ), και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους. Ως πιθανή απειλή μπορεί να θεωρηθεί και η εισαγωγή του ξενικού μύκητα που προσβάλει τα φίδια και έχει εντοπιστεί σε χώρες της Ευρώπης (Origgi et al. 2022), όχι όμως ακόμα στην Ελλάδα.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2017) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παραρτήματα II και Παράρτημα IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Fry, B.G., Wüster, W., Ryan Ramjan, S.F., Jackson, T., Martelli, P. and Kini, R.M. (2003). Analysis of Colubroidea snake venoms by liquid chromatography with mass spectrometry: evolutionary and toxinological implications. Rapid Communications in Mass Spectrometry 17: 2047-2062.
2. Origgi, F.C., Pisano, S.R.R., Glaizot, O., Hertwig, S.T., Schmitz, A. & Ursenbacher, S. (2022). Ophiodimyces ophiodiicola, Etiologic Agent of Snake Fungal Disease, in Europe since Late 1950s. Emerging infectious diseases 28(10): 2064–2068.
3. Aghasyan, A., Avci, A., Tuniyev, B., Lymberakis, P., Andrén, C., Cogalniceanu, D., Wilkinson, J., Ananjeva, N.B., Üzüm, N., Orlov, N.L., Podloucky, R., Tuniyev, S., Kaya, U., Böhme, W., Sindaco, R., Borkin, L., Milto, K., Golynsky, E., Rustamov, A, Nuridjanov, D., Munkhbayar, K. & Shestapol, A. (2017). Elaphe sauromates. The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T157265A746010.
4. Strachinis, I. & Sagonas, K. (2023). Elaphe sauromates. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο