Σαμιαμίδι

Hemidactylus turcicus (Linnaeus, 1758)

Άλλες Ονομασίες

Νταλακάκι, Μυσιαρός, Μεχάρους, Μιόνυχα, Μολυντήρι, Μυσαρός, Ψαψαμύτης, Σαμιαμίθι, Σαλαμίδι, Σαμαμίθι, Σαμάμιθος, Σαμνιόμυτας, Σιαμαός

Συνώνυμα

Triturus vulgaris schmidtleri

Tαξινόμηση

Ομοταξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Gekkonidae > Γένος: Hemidactylus

Υποείδη στην Ελλάδα: Στην Ελλάδα απαντά το φερώνυμο υποείδος.

 

Εξάπλωση στην Ελλάδα

Ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησος, Κρήτη και γύρω νησιά, Γαύδος, Εύβοια, Ιόνια νησιά, νησιά Αργοσαρωνικού και Κορινθιακού, Κυκλάδες, Σποράδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Αμμουλιανή, Θάσος, Σαμοθράκη, Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Φούρνοι, Δωδεκάνησα.

Μοριακές μελέτες αποκαλύπτουν ότι το είδος έχει προέλευση από τη Μέση Ανατολή και ότι έχει διασπαρεί παθητικά και εισαχθεί σε όλη τη Μεσόγειο μέσω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, από ιστορικά κιόλας χρόνια (Rato et al. 2011).

 

Περιγραφή

Ολικό μήκος έως 12 cm μαζί με την ουρά η οποία καταλαμβάνει περίπου το μισό μήκος. Τα δάχτυλα λειτουργούν σαν βεντούζες αλλά φέρουν και νύχια, πράγμα που το καθιστούν εξαίρετο αναρριχητή. Το δέρμα του είναι ημιδιαφανές ανοιχτό καφέ-μπεζ με καφέ σχέδια, ενώ τα χρώματά του είναι σκουρότερα κατά την διάρκεια της ημέρας. Το δέρμα του σχηματίζει στρογγυλά φύματα. Φέρει εναλλασσόμενους φωτεινούς και σκοτεινούς δακτυλίους στην ουρά, όχι όμως αν αυτή είναι κομμένη και αναγεννημένη. Σε αυτή την περίπτωση η ουρά είναι μονόχρωμη στο βασικό χρώμα του δέρματος. Κεφάλι πλατύ με αναλογικά μεγάλα μάτια και κόρη ματιού κατακόρυφη σε συνθήκες έντονου φωτισμού.

Φωτογραφίες είδους

(Σημαντικό: Ο χρωματισμός μπορεί να ποικίλει αρκετά μεταξύ των ατόμων του είδους, ή να διαφέρει μεταξύ των ανήλικων και των ενήλικων ζώων. Κάντε κλικ στις εικόνες για περισσότερες πληροφορίες).

Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Πολύ συνηθισμένο είδος μέσα σε κατοικημένες περιοχές, κτήματα με ξερολιθιές και ανθρώπινες κατασκευές. Σε φυσικό περιβάλλον προτιμά ενδιαιτήματα με βράχους, πρανή και πέτρες, με χαμηλή βλάστηση και θάμνους. Από το ύψος της θάλασσας και συνήθως έως τα 600 μέτρα υψόμετρο, έχει καταγραφεί όμως και σε υψόμετρα μέχρι 1500 μέτρα στα νότια της χώρας.

 

Βιολογία / Συμπεριφορά

Νυκτόβιο και ευκίνητο ερπετό που παρατηρείται να κινείται ή να παραμονεύει για τη λεία του σε τοίχους, πρανή ή βράχους με κλίση κοντά στις 90 μοίρες ή μεγαλύτερη (συχνά και ανάποδα σε οροφές). Αναρριχάται με μεγάλη ευκολία. Την ημέρα κρύβεται πίσω και κάτω από αντικείμενα και πέτρες. Δραστηριοποιείται από την άνοιξη έως και το φθινόπωρο. Επικοινωνεί με μια μικρή γκάμα από ήχους. Ζευγαρώνει την άνοιξη και το καλοκαίρι και τα θηλυκά γεννούν 2 με 3 φορές κάθε χρόνο από 1-2 αυγά τη φορά. Έχει τη δυνατότητα να κόβει την ουρά κατά βούληση, όταν συλληφθεί από θηρευτή (αυτοτομία). Σε αυτή την περίπτωση η κομμένη ουρά ξεκινά να κινείται σπασμωδικά, κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή και να δώσει χρόνο στο ζώο να δραπετεύσει. Πολύ εύθραυστο ζώο. Ενηλικιώνεται στα 2-3 χρόνια ενώ μπορεί να ζήσει έως και 9 χρόνια, συνήθως λιγότερο.

 

Διατροφή

Τρέφεται κυρίως με έντομα και αράχνες.

 

Δηλητήριο / Τοξίνες

Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.

 

Μύθοι για το είδος

Σε πολλές περιοχές πιστεύεται λανθασμένα πως το Σαμιαμίδι είναι δηλητηριώδες ζώο και ότι αν πέσει μέσα σε τροφή κινδυνεύει αυτός που θα την καταναλώσει. Ο μύθος αυτός πιθανότατα ξεκίνησε στα Λεχώνια Μαγνησίας στα τέλη του 19ου αιώνα: Στο παλαιό νεκροταφείο της Νέας Ιωνίας Βόλου υπάρχει ένας οικογενειακός τάφος σε μορφή τραπεζαρίας όπου φιλοξενούνται τα μέλη της οικογένειας Νικολάου Κοντού. Ο μαρμάρινος τάφος αποτελείται από τραπέζι και καρέκλες διακοσμημένα περίτεχνα, ενώ στην βάση του τραπεζιού είναι σκαλισμένο ένα σαμιαμίδι. Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, ένα σαμιαμίδι έπεσε στο γάλα της οικογένειας ένα πρωινό με αποτέλεσμα να δηλητηριαστεί ολόκληρη η οικογένεια και να πεθάνει. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Τον τάφο κατασκεύασαν το 1900 στην Αθήνα οι αδελφοί Κοτζαμάνη και ενώ αρχικά φιλοξενήθηκε στο Α’ νεκροταφείο Αθηνών, το 1922 μεταφέρθηκε στο παλαιό νεκροταφείο Νέας Ιωνίας Βόλου όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα. Ο πραγματικός λόγος θανάτου της οικογένειας ήταν η φυματίωση και όχι κάποιο σαμιαμίδι ή άλλο ζώο.

 

Απειλές / Πιέσεις

Οι αδέσποτες γάτες και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.

 

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2009) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

 

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)

β) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα III)

 

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Rato, C., Carranza, S., Harris, D.J. (2011). When selection deceives phylogeographic interpretation: the case of the Mediterranean house gecko, Hemidactylus turcicus (Linnaeus, 1758). Molecular Phylogenetics and Evolution. 58(2): 365-73.

2. Aram Agasyan, Aziz Avci, Boris Tuniyev, Jelka Crnobrnja Isailovic, Petros Lymberakis, Claes Andrén, Dan Cogalniceanu, John Wilkinson, Natalia Ananjeva, Nazan Üzüm, Nikolai Orlov, Richard Podloucky, Sako Tuniyev, Uğur Kaya, Milan Vogrin, Claudia Corti, Valentin Pérez Mellado, Paulo Sá-Sousa, Marc Cheylan, Juan Pleguezuelos, Sherif Baha El Din, C. Varol Tok. (2009). Hemidactylus turcicus. The IUCN Red List of Threatened Species 2009: e.T157261A5063993.

3.  Ioannidis, I. (2023). Hemidactylus turcicus. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.


Ήχοι επικοινωνίας:


Καθεστώς Κινδύνου:


Καθεστώς Προστασίας:

Σχετικά Άρθρα:

Articles

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!   Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι

Read More »
error: Content is protected !!