Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Συναντάται κυρίως σε ξηρούς βιότοπους με πέτρες και βλάστηση, θαμνότοπους, ελαιώνες και μακκί, ερείπια και αρχαιολογικούς χώρους, όμως μπορεί να βρεθεί και σε φυλλοβόλα δάση σε ρεματιές. Από το ύψος της θάλασσας και κάτω από 1000 μέτρα υψόμετρο.

Βιολογία / Συμπεριφορά

Δραστήριο φίδι, αρκετά νευρικό αλλά σχετικά αργό σε μετακίνηση. Κυνηγά τόσο στο έδαφος όσο και σε θάμνους, δέντρα και πετρότοιχους, σκαρφαλώνοντας επιδέξια. Δραστηριοποιείται από το Φεβρουάριο κιόλας, τόσο την ημέρα, όσο και τη νύχτα όταν οι θερμοκρασίες το επιτρέπουν. Το χειμώνα συνήθως πέφτει σε λήθαργο αλλά μπορεί να δραστηριοποιηθεί τις ζεστές ηλιόλουστες ημέρες του χειμώνα, ειδικά στα νότια νησιά. Η αναπαραγωγή ξεκινά την άνοιξη και κρατά μέχρι τις αρχές καλοκαιριού. Τα αρσενικά δαγκώνουν τα θηλυκά κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής διαδικασίας για να τα ακινητοποιήσουν. Τα θηλυκά γεννούν 4-10 αυγά μέσα στο καλοκαίρι τα οποία εκκολάπτονται μετά από περίπου δύο μήνες. Πολύ λίγα είναι γνωστά για τον κύκλο ζωής του είδους. Αν απειληθεί και στριμωχτεί κουλουριάζεται και συρίζει με ανοιχτό το στόμα για να τρομάξει τον θηρευτή του και θα δαγκώσει αν αρπαχτεί.

Διατροφή

Τρέφεται με τρωκτικά, σαύρες, πτηνά, αμφίβια, αλλά και με μικρότερα φίδια, ακόμα και του ίδιου είδους και στην πρώιμη ανήλικη φάση μπορεί να τραφεί με μεγάλα ασπόνδυλα.

Δηλητήριο / Τοξίνες

Μη δηλητηριώδες φίδι και ακίνδυνο για τον άνθρωπο.

Όπως (πιθανότατα) όλα τα φίδια της Υπεροικογένειας Colubroidea, το Λεβαντόφιδο διαθέτει αδένες που εκκρίνουν τοξίνες στο σάλιο (γνωστοί ως Duvernoy’s glands) (Fry et al. 2003) και που επιδρούν στη λεία του κατά την αρπαγή και κατάποσή της. Αν αρπαχτεί μπορεί να δαγκώσει επίμονα μέχρι να απελευθερωθεί. Ένα τέτοιο επίμονο και μεγάλης διάρκειας δάγκωμα, έχει φανεί ότι σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει σε ευαίσθητα άτομα τοπικό πρήξιμο, δεν αποτελεί όμως κίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή με την αυτή καθαυτή δράση του. Τέτοιου είδους (επίμονα) δαγκώματα προκαλούνται κατά την αρπαγή του ζώου και έτσι αφορούν κυρίως ερπετολόγους που θέλουν να συλλάβουν το φίδι και όχι ατυχήματα.

Απειλές / Πιέσεις

Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες, η εισαγωγή ξενικών θηρευτών (π.χ. κυνηγετικοί φασιανοί, παγώνια), και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους. Ως πιθανή απειλή μπορεί να θεωρηθεί και η εισαγωγή του ξενικού μύκητα που προσβάλει τα φίδια και έχει εντοπιστεί σε χώρες της Ευρώπης (Origgi et al. 2022), όχι όμως ακόμα στην Ελλάδα.

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2017) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)

β) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα III)

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Fry, B.G., Wüster, W., Ryan Ramjan, S.F., Jackson, T., Martelli, P. and Kini, R.M. (2003). Analysis of Colubroidea snake venoms by liquid chromatography with mass spectrometry: evolutionary and toxinological implications. Rapid Communications in Mass Spectrometry 17: 2047-2062.

2. Origgi, F.C., Pisano, S.R.R., Glaizot, O., Hertwig, S.T., Schmitz, A. & Ursenbacher, S. (2022). Ophiodimyces ophiodiicola, Etiologic Agent of Snake Fungal Disease, in Europe since Late 1950s. Emerging infectious diseases 28(10): 2064–2068.

3. Aghasyan, A., Avci, A., Tuniyev, B., Lymberakis, P., Andrén, C., Cogalniceanu, D., Wilkinson, J., Ananjeva, N.B., Üzüm, N., Orlov, N.L., Podloucky, R., Tuniyev, S., Kaya, U., Tok, V., Ugurtas, I.H., Sevinç, M., Hraoui-Bloquet, S., Sadek, R., Crochet, P.-A., Disi, A.M., Werner, Y.L., Baha El Din, S., Borkin, L., Milto, K., Golynsky, E., Belouskova, A., Nuridjanov, D., Munkhbayar, K., Shestapol, A. & Dujsebayeva, T. (2017). Hemorrhois nummifer. The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T157270A746934.

4. Strachinis, I. & Sagonas, K. (2023). Hemorrhois nummifer. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.