
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Μεγάλη Πρασινογουστέρα, Κοροσάβλα, Κολόστραβη, Κολοσταυρίδα, Κολόσαυρος, Κολοσαύραδος, Κολισαύρα, Φαρμάκα, Τσαπέκος, Σκουνταλάδα, Σαυράδα, Σαλαβρίχι, Σαβραχίδα, Γουστέρα, Βόστερας, Ακολισαύρα, Θεριοσαπίτα
Συνώνυμα
Triturus vulgaris schmidtleri
Tαξινόμηση
Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Lacertidae > Γένος: Lacerta
Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Πρόσφατες φυλογενετικές μελέτες έδειξαν ότι το είδος συνιστούσε σύμπλεγμα ειδών. Έτσι, τα πρώην υποείδη Lacerta trilineata diplochondrodes Wettstein, 1952 και Lacerta trilineata citrovittata Werner, 1935, ανήχθησαν σε ξεχωριστά είδη (Kornilios et al. 2019a,b).
Υποείδη στην Ελλάδα:
Lacerta trilineata hansschweizeri Müller, 1935: Μήλος, Κίμωλος, Πολύαιγος, Κύθνος, Σέριφος, Σίφνος.
Lacerta trilineata polylepidota Wettstein, 1952: Κρήτη, Κύθηρα.
Lacerta trilineata major Boulenger, 1886: Δυτική Ελλάδα (δυτικά της Πίνδου), Κέρκυρα, (πιθανόν Οθονοί), Παξοί.
Lacerta trilineata trilineata Bedriaga, 1886 (φερώνυμο υποείδος): Υπόλοιπη κατανομή (βλ. Εξάπλωση στην Ελλάδα).
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Ηπειρωτική Ελλάδα από τον νομό Σερρών και δυτικά, Πελοπόννησος, Ελαφόνησος, Εύβοια, Κρήτη, Σκιάθος, Τσουγκριά Σκιάθου, Σκόπελος, Αλόννησος, Σκύρος, Οθονοί, Κέρκυρα, Λευκάδα, Μεγανήσι, Κάλαμος, Κάστος, Ιθάκη, Κεφαλλονιά, Ζάκυνθος, Κύθηρα, Σπέτσες, Αίγινα, Σαλαμίνα, Κέα, Κύθνος, Σέριφος, Σίφνος, Κίμωλος, Μήλος. Οι πληθυσμοί των νομών Δράμας, Καβάλας και Ξάνθης δεν έχουν ακόμα ταυτοποιηθεί γενετικά, μετά τον διαχωρισμό του συμπλέγματος trilineata (βλ. Kornilios et al. 2019a,b)
Περιγραφή
Μήκος σώματος έως και 16 cm με ουρά διπλάσια του σώματος ή και περισσότερο. Σώμα με εύρωστο κορμό και κεφάλι και μεγάλα δυνατά άκρα. Το ρύγχος είναι πιο οξύληκτο και πιο κοντό από αυτό της Πρασινόσαυρας. Το χρώμα των ανήλικων ατόμων ραχιαία είναι ανοιχτό ή σκούρο καφέ και μπορεί είτε να είναι ενιαίο χωρίς γραμμώσεις, είτε με μια σειρά φωτεινών στιγμάτων σε κάθε πλευρά, είτε με 3-5 φωτεινές γραμμές κατά μήκος του σώματος. Τα ενήλικα έχουν ενιαίο έντονο πράσινο-λαχανί χρώμα ραχιαία και έντονο κίτρινο (κάποιες φορές πορτοκαλίζον) χρώμα κοιλιακά. Τα ενήλικα θηλυκά ενίοτε διατηρούν τις λευκές γραμμές και τα στίγματα της ανήλικης φάσης, ενώ διακρίνονται από τα αρσενικά και από το φαρδύτερο σώμα και το μικρότερο αναλογικά κεφάλι. Σε κάποιους νότιους και δυτικούς πληθυσμούς τα αρσενικά μπορεί να φέρουν γαλάζιο χρώμα στον λαιμό πίσω από το ακουστικό άνοιγμα, ή ακόμα και κατά μήκος ολόκληρης της πλευράς, ενώ στον πληθυσμό της Κρήτης κάποια αρσενικά μπορεί να εμφανίσουν γαλάζιο χρώμα σε πρόσωπο και κάτω γνάθο, θυμίζοντας Πρασινόσαυρα (το είδος όμως δεν απαντά στην Κρήτη). Κατά τη μετάβαση από τον ανήλικο στον ενήλικο χρωματισμό κάποια άτομα μπορεί να εμφανίσουν διάσπαρτα μαύρα στίγματα ραχιαία. Τα νεκρά ζώα γίνονται γαλάζια-μπλε στις περιοχές του πράσινου.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Κυρίως σε βραχώδη ή/και θαμνώδη ενδιαιτήματα με ή χωρίς πυκνή χαμηλή βλάστηση, ενώ μπορεί να βρεθεί και σε ποικιλία άλλων ενδιαιτημάτων όπως ανοιχτά δάση, μακκί, λιβάδια, αμμοθίνες, ελαιώνες, ακόμα και εντός οικισμών. Φαίνεται να προτιμά ξηρότερα ενδιαιτήματα από αυτά της Πρασινόσαυρας σε γενικές γραμμές. Από το ύψος της θάλασσας έως και 1600 μέτρα υψόμετρο.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Ημερόβια σαύρα, νευρική και ντροπαλή που θα κρυφτεί στη βλάστηση με την παραμικρή όχληση, κάτι που την κάνει δύσκολη στην παρατήρηση και στην ταυτοποίηση. Δραστηριοποιείται κυρίως στο έδαφος αλλά και σκαρφαλώνει επιδέξια. Πέφτει σε λήθαργο και παραμένει κρυμμένη τους κρύους μήνες του έτους, συνήθως από Νοέμβριο έως Μάρτιο, ανάλογα και το γεωγραφικό πλάτος, το υψόμετρο και τις ετήσιες κλιματικές διακυμάνσεις. Τα αρσενικά διατηρούν επικράτειες και τις διεκδικούν σθεναρά. Ζευγαρώνει την άνοιξη. Τα θηλυκά γεννούν 6-20 (σπάνια έως 30) αυγά τέλη της άνοιξης ή αρχές καλοκαιριού τα οποία εκκολάπτονται μετά από περίπου ένα μήνα. Ωριμάζει σεξουαλικά (ενηλικιώνεται) στο 2o ή 3o έτος της ηλικίας της και μπορεί να ξεπεράσει τα 10 χρόνια ζωής σε ιδανικές συνθήκες (έως 13). Δαγκώνει δυνατά αν χειριστεί και «κλειδώνει» το δάγκωμά της μέχρις ότου νιώσει ότι μπορεί να ξεφύγει.
Διατροφή
Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, αράχνες, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί, ενίοτε και μικρά χορδωτά, όπως σαύρες, μικρά φίδια, μικρά θηλαστικά και νεοσσούς πτηνών.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.
Μύθοι για το είδος
Σε κάποιες περιοχές πιστεύεται λανθασμένα πως πρόκειται για δηλητηριώδες είδος. Φυσικά και πρόκειται για μη δηλητηριώδες και εντελώς ακίνδυνο ερπετό, όπως και όλες οι σαύρες της χώρας μας.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2022) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Kornilios, P., Thanou, E., Lymberakis, P., Ilgaz, Ç., Kumlutaş, Y., & Leaché, A. (2019a). A phylogenomic resolution for the taxonomy of Aegean green lizards. Zoologica Scripta 49: 14–27.
2. Kornilios, P., Thanou, E., Lymberakis, P., Ilgaz, C., Kumlutaş, Y., & Leaché, A. (2019b). Genome‐wide markers untangle the green‐lizard radiation in the Aegean Sea and support a rare biogeographical pattern. Journal of Biogeography 46: 552–567.
3. Bowles, P. (2024). Lacerta trilineata. The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T216864496A207990400.
4. Sagonas, Κ. & Strachinis, Ι. (2023). Lacerta trilineata. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο