Πρασινόσαυρα

Lacerta viridis (Laurenti, 1768)

Άλλες Ονομασίες

Κίτρινη Σκονταρέλα, Σμαραγδόσαυρα, Γαϊδουροσκουσκούρα, Γουστερα, Γουστερίτζα, Γουστερίτσα

Συνώνυμα

Triturus vulgaris schmidtleri

Tαξινόμηση

Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Lacertidae > Γένος: Lacerta

Υποείδη στην Ελλάδα:

Lacerta viridis viridis (Laurenti, 1768) (φερώνυμο υποείδος).

Lacerta viridis meridionalis Cyrén, 1933.

Lacerta viridis guentherpetersi Rykena, Nettmann and Mayer, 2001: Εύβοια και ανατολική Στερεά Ελλάδα.

Τα παραπάνω υποείδη έχουν περιγραφεί βάσει μορφολογικών χαρακτήρων. Παρόλα αυτά μοριακές μελέτες δείχνουν ότι το υποείδος meridionalis δεν υποστηρίζεται γενετικά και ότι τα μορφολογικά χαρακτηριστικά που υποτίθεται ότι το καθορίζουν απαντούν και εντός του φερώνυμου υποείδους, αλλά και αντίστροφα, χαρακτηριστικά του φερώνυμου συναντώνται εντός του meridionalis. Συνολικά, έξι διαφορετικοί εξελικτικοί κλάδοι έχουν εντοπιστεί εντός της ελληνικής επικράτειας, χωρίς να ταυτίζονται με τα υφιστάμενα μορφολογικά υποείδη και ως εκ τούτου το ταξινομικό τοπίο σε επίπεδο υποειδών χρειάζεται αναθεώρηση (Marzahn et al. 2016).

 

Εξάπλωση στην Ελλάδα

Ηπειρωτική Ελλάδα (εκτός Πελοποννήσου), Εύβοια, Θάσος, Σαμοθράκη, Αμμουλιανή, Κέρκυρα, Λευκάδα. Η παρουσία του είδους στους Παξούς χρειάζεται επιβεβαίωση.

 

Περιγραφή

Μέγιστο μήκος σώματος έως και 13 cm, με ουρά που φτάνει το διπλάσιο μήκος. Στο μέγιστό τους μέγεθος τα αρσενικά γίνονται μεγαλύτερα από τα θηλυκά. Παρουσιάζει αρκετά μεγάλη ποικιλομορφία σε χρώματα και σχέδια. Το χρώμα των ανήλικων είναι ενιαίο ανοιχτό καφέ. Τα ενήλικα άτομα και των δύο φύλων, τυπικά, έχουν πράσινο χρώμα σε σώμα και άκρα, συχνά με διάσπαρτα μικρά φωτεινά-σμαραγδί στίγματα, γαλάζιο πρόσωπο, λαιμό και κάτω γνάθο και κοιλιά χρώματος υπόλευκού ή ανοιχτού κίτρινου χρώματος. Σε κάποια άτομα, το μισό πίσω μέρος του σώματος και τα πίσω άκρα είναι χρώματος ανοιχτού καφέ (υποτιθέμενο υποείδος meridionalis). Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής τα αρσενικά αποκτούν έντονο μπλε χρώμα στον λαιμό, την κάτω γνάθο και το πρόσωπο. Τα θηλυκά ποικίλουν αρκετά σε χρώματα και σχέδια, και μπορούν να έχουν γαλάζιο ή άσπρο λαιμό και πρόσωπο, πράσινη ή καφέ ράχη, παρουσία ή απουσία μαύρων κηλίδων και παρουσία ή απουσία δύο παράλληλων λευκών γραμμών πλευροραχιαία κατά μήκος του σώματος. Συχνά οι πλευρές του κεφαλιού των θηλυκών είναι καφετί χρώματος, ενώ το μέτωπο πράσινο. Στο υποείδος guentherpetersi και τα δύο φύλα εμφανίζουν ενιαίο έντονο πράσινο χρώμα, τόσο ραχιαία, όσο και στο κεφάλι, το λαιμό και την κοιλιά, ενώ το γαλάζιο απουσιάζει εντελώς. Ο φαινότυπος αυτός εμφανίζεται και σε περιοχές εκτός γνωστής κατανομής του υποείδους guentherpetersi, κυρίως σε ορεινές περιοχές και μπορεί εύκολα να μπερδευτεί με την Τρανόσαυρα.

Φωτογραφίες είδους

(Σημαντικό: Ο χρωματισμός μπορεί να ποικίλει αρκετά μεταξύ των ατόμων του είδους, ή να διαφέρει μεταξύ των ανήλικων και των ενήλικων ζώων. Κάντε κλικ στις εικόνες για περισσότερες πληροφορίες).

Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Πολύ κοινή σαύρα στη βόρεια και κεντρική Ελλάδα σε ποικιλία ενδιαιτημάτων. Προτιμά κυρίως ενδιαιτήματα με πλούσια βλάστηση και υγρασία, όπως υγρότοποι, φυλλοβόλα δάση, λιβάδια, κήπους και αγροκτήματα αλλά συναντάται και σε ξηρότερους βιοτόπους όπως σε μεσογειακή μακκία. Φαίνεται να προτιμά ενδιαιτήματα με περισσότερη υγρασία σε σχέση με αυτά της Τρανόσαυρας, ενώ σε πολλές περιοχές τα δύο είδη συνυπάρχουν και μοιράζονται τον ίδιο βιότοπο. Από το ύψος της θάλασσας έως και τα 2200 μέτρα υψόμετρο.

 

Βιολογία / Συμπεριφορά

Ημερόβια, ευκίνητη και κυρίως εδαφόβια σαύρα, αλλά πολύ συχνά σκαρφαλώνει σε θάμνους, δέντρα, βράχους και πετρότοιχους. Δραστηριοποιείται κυρίως από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο, ανάλογα και τις ετήσιες και τοπικές κλιματικές διακυμάνσεις και συνθήκες. Τα αρσενικά διατηρούν μικρές επικράτειες. Η αναπαραγωγή ξεκινά την άνοιξη. Τα θηλυκά γεννούν 5-23 αυγά τέλη της άνοιξης ή αρχές καλοκαιριού τα οποία εκκολάπτονται μετά από περίπου ένα μήνα. Ωριμάζει σεξουαλικά κατά το 2ο ή 3ο έτος της ηλικίας της ενώ μπορεί να ζήσει έως 10 χρόνια σε ιδανικές συνθήκες (συνήθως έως 8).

 

Διατροφή

Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, αράχνες, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί, ενίοτε και μικρά χορδωτά, όπως μικρότερες σαύρες, μικρά φίδια, μικρά θηλαστικά και νεοσσούς πτηνών.

 

Δηλητήριο / Τοξίνες

Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.

 

Μύθοι για το είδος

Σε κάποιες περιοχές πιστεύεται λανθασμένα πως πρόκειται για δηλητηριώδες είδος. Φυσικά και πρόκειται για μη δηλητηριώδες και εντελώς ακίνδυνο ερπετό, όπως και όλες οι σαύρες της χώρας μας.

 

Απειλές / Πιέσεις

Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.

 

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

 

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)

β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)

γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)

 

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Marzahn, E., Mayer, W., Joger, U., Ilgaz, Ç., Jablonski, D., Kindler, C., & Fritz, U. (2016). Phylogeography of the L. viridis complex: Mitochondrial and nuclear markers provide taxonomic insights. Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research 54: 85–105.

2. Bowles, P. (2024). Lacerta viridis (Europe assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T61530A207990559. 

3. Sagonas, Κ. & Strachinis, Ι. (2023). Lacerta viridis. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.


Κάλεσμα αρσενικών:


Καθεστώς Κινδύνου:


Καθεστώς Προστασίας:

Συγγενικά είδη:

Μήκος σώματος έως και 16 cm με ουρά διπλάσια του σώματος ή και περισσότερο. Το σώμα της είναι εύρωστο και τα άκρα της μεγάλα. Το κεφάλι μεγάλο με πιο οξύληκτο και πιο κοντό ρύγχος από αυτό...
Μήκος σώματος έως και 16 cm με ουρά διπλάσια του σώματος ή και περισσότερο. Το σώμα της είναι εύρωστο και τα άκρα της μεγάλα. Το κεφάλι...
Μήκος σώματος έως και 16 cm με ουρά διπλάσια του σώματος ή και περισσότερο. Το σώμα της είναι εύρωστο και τα άκρα της μεγάλα. Το κεφάλι μεγάλο με πιο οξύληκτο και πιο κοντό ρύγχος από αυτό...
Ολικό μήκος σώματος έως και 11 εκατοστά, ενώ η ουρά δεν ξεπερνάει τα 14. Εύρωστα και κοντόχοντρα σώμα και κεφάλι. Άκρα σχετικά κοντά. Φέρει δύο φαρδιές καστανόχρωμες ή γκρίζες πλευροραχιαίες λωρίδες και μία φωτεινή...

Σχετικά Άρθρα:

Articles

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!   Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι

Read More »
error: Content is protected !!