
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Τελματοτρίτωνας, Ελληνικός Κοινός Τρίτωνας
Συνώνυμα
Triturus vulgaris graecus, Lissotriton vulgaris graecus
Tαξινόμηση
Ομοταξία: Αμφίβια > Τάξη: Ουρόδηλα > Οικογένεια: Salamandridae > Γένος: Lissotriton
Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Το πρώην υποείδος Lissotriton vulgaris graecus (Wolterstorff, 1905) ανάχθηκε πρόσφατα σε είδος μετά από σχετικές μοριακές και μορφολογικές μελέτες.
Υποείδη: Μονοτυπικό (χωρίς υποείδη).
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Ηπειρωτική Ελλάδα από τον ποταμό Νέστο και δυτικά, Πελοπόννησος, Εύβοια, Κέρκυρα, Λευκάδα, Κεφαλλονιά.
Περιγραφή
Μέγιστο ολικό μήκος έως 9 cm. Ο φυλετικός διμορφισμός είναι έντονος. Τα αρσενικά είναι ελαφρώς μεγαλύτερα από τα θηλυκά, με μεγαλύτερες κηλίδες και έντονα χρώματα, ειδικά στην ουρά. Κατά την περίοδο αναπαραγωγής (υδάτινη φάση) αναπτύσσουν έντονη νηκτική μεμβράνη μαύρου χρώματος στα πίσω πόδια και λείο λοφίο στη ράχη και την ουρά. Η ουρά των αρσενικών καταλήγει σε ένα μικρό νημάτιο. Στη χερσαία φάση (εκτός αναπαραγωγικής περιόδου) το λοφίο και οι νηκτικές μεμβράνες χάνονται. Τα θηλυκά είναι χρώματος καφέ, λαδί ή γκρίζο και δεν φέρουν λοφίο ή νηκτικές μεμβράνες. Η κοιλιά των θηλυκών είναι πορτοκαλί, ενώ των αρσενικών είναι πορτοκαλί κεντρικά και υπόλευκη πλευρικά. Και τα δύο φύλα φέρουν έντονες κηλίδες στην κοιλιά και τον λαιμό.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Συναντάται από το ύψος της θάλασσας έως και 1850 μέτρα υψόμετρο, σε ποικιλία ενδιαιτημάτων, όπως δάση, λιβάδια, μακκί, ακόμα και σε καλλιεργημένες εκτάσεις, πάντα παρουσία στάσιμων ή ελαφρώς ρεόντων νερών, ακόμα και ελαφρώς υφάλμυρων εκβολών, που χρησιμοποιούνται ως θέσεις αναπαραγωγής, ωοαπόθεσης και ανάπτυξης των προνυμφών.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Εκτός αναπαραγωγικής περιόδου δραστηριοποιείται εκτός νερού (χερσαία φάση) κυρίως τις νύχτες με υψηλή υγρασία ή βροχή. Την ημέρα κρύβεται κάτω από πέτρες και κορμούς. Η αναπαραγωγή μπορεί να ξεκινήσει από τις αρχές του χειμώνα σε περιοχές με σχετικά χαμηλό υψόμετρο. Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής οι τρίτωνες μπαίνουν στο νερό και τα αρσενικά προσπαθούν να πείσουν τα θηλυκά σε αναπαραγωγή προωθώντας με την ουρά τους φερομόνες που εκκρίνονται από την κλάκη. Τα θηλυκά προσλαμβάνουν ένα σπερματοφόρο σάκο που τα αρσενικά αφήνουν στον πυθμένα και με τα σπερματοζωάρια του σάκου γονιμοποιούν τα αυγά τους εσωτερικά. Τα θηλυκά γεννούν 60-300 αυγά συνολικά τα οποία τυλίγουν με φύλλα υδρόβιων φυτών. Οι προνύμφες ζουν μέσα στο νερό για διάστημα έως και τρεις μήνες, αναπνέοντας με εξωτερικά βράγχια, όμως σε μεγάλα υψόμετρα λόγω χαμηλών θερμοκρασιών η μεταμόρφωση μπορεί να ολοκληρωθεί τον επόμενο χρόνο. Η ενηλικίωση έρχεται στο 2o ή 3o έτος, ενώ μπορεί να ζήσει έως και 14 χρόνια. Σε συνθήκες πολύ υψηλών ή πολύ χαμηλών θερμοκρασιών, ο Λισσοτρίτωνας πέφτει σε λήθαργο χαμηλώνοντας τους μεταβολικούς ρυθμούς στο ελάχιστο. Ο λήθαργος μπορεί να λάβει μέρος είτε εκτός νερού, κάτω από αντικείμενα, ή και εντός νερού, στον πυθμένα της υδατοσυλλογής.
Διατροφή
Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί, σπανιότερα και με προνύμφες αμφιβίων, ακόμα και τις δικές του.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Αν απειληθεί εκκρίνει πολύ μικρές ποσότητες νευροτοξίνης (Τετροδοτοξίνη) προς αποτροπή των θηρευτών. Δεν αποτελεί κίνδυνο σε επαφή με το ανθρώπινο δέρμα, όμως μπορεί να προκαλέσει έντονο ερεθισμό σε επαφή με τα μάτια ή με λύσεις του δέρματος και ενδεχομένως έντονα συμπτώματα δηλητηρίασης στον υποψήφιο θηρευτή που θα προσπαθήσει να τον καταπιεί.
Απειλές / Πιέσεις
Υποβάθμιση και καταστροφή των βιοτόπων του είδους, ρύπανση ή/και αποξήρανση των επιφανειακών υδάτων που χρησιμοποιούνται ως θέσεις αναπαραγωγής, κλιματική αλλαγή, δρόμοι και εισαγωγή ξενικών ειδών (κυρίως ψαριών) αλλά και ξενικών παθογόνων, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Ο Λισσοτρίτωνας προστατεύεται από:
α) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ.67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
β) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα III)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Crnobrnja-Isailović, J., Denoel, M., Speybroeck, J. & Wielstra, B. (2024). Lissotriton graecus. The IUCN Red List of Threatened Species, 2024: e.T79077482A228184805.
2. Toli, E.A. (2023). Lissotriton graecus. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο