Κυρτοδάκτυλος της Κρήτης

Mediodactylus bartoni (Štěpánek, 1934)

Άλλες Ονομασίες

Σαμιαμίδι της Κρήτης

Συνώνυμα

Mediodactylus kotschyi bartoni

Tαξινόμηση

Ομοταξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Gekkonidae > Γένος: Mediodactylus

Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Πρόσφατες μοριακές μελέτες αποκάλυψαν ότι το είδος M. kotschyi συνιστούσε ουσιαστικά σύμπλεγμα 5 διαφορετικών ειδών, με το Mediodactylus bartoni να συνιστά ένα από αυτά (Kotsakiozi et al. 2018).

Υποείδη στην Ελλάδα: Μονοτυπικό (χωρίς υποείδη).

 

Εξάπλωση στην Ελλάδα

Ενδημικό είδος της Κρήτης (πολύ περιορισμένη κατανομή) και των δορυφορικών νησίδων της (Ποντικονήσι, Πεταλίδα, Δία, Αυγό, Μικρονήσι, Ψείρα, Παξιμαδά, Ελάσα, Γκράντες, Χρυσή, Κουφονήσι).

 

Περιγραφή

Ολικό μήκος συνήθως 10 cm μαζί με την ουρά, συνήθως μικρότερο. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά μεγάλα με κατακόρυφη κόρη σε συνθήκες έντονου φωτισμού. Το χρώμα σώματος ποικίλει και μπορει να αλλάζει ανάλογα τις διαθέσεις και τη θερμοκρασία και κυμαίνεται από υπόλευκο, ανοιχτό ή σκούρο γκρι, έως σχεδόν μαύρο, με ή χωρίς εναλλασσόμενες σκούρες και φωτεινές κάθετες μπάρες. Η ουρά επίσης διατρέχεται από φύματα που μοιάζουν με μικρές άκανθες και εναλλασσόμενους σκούρους και ανοιχτούς δακτυλίους, εκτός αν έχει κοπεί και αναγεννηθεί. Η αναγεννημένη ουρά είναι εννιαίου χρώματος, ίδιο με το βασικό χρώμα του σώματος. Στα ανήλικα/νεαρά άτομα ενδέχεται το κάτω μέρος της ουράς να είναι πορτοκαλί χρώματος. Τα δάχτυλα δεν φέρουν βεντούζες, είναι μακριά και λεπτά με νύχια.

Φωτογραφίες είδους

(Σημαντικό: Ο χρωματισμός μπορεί να ποικίλει αρκετά μεταξύ των ατόμων του είδους, ή να διαφέρει μεταξύ των ανήλικων και των ενήλικων ζώων. Κάντε κλικ στις εικόνες για περισσότερες πληροφορίες).

Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Κυρίως σε σχετικά ξηρές, βραχώδεις περιοχές με φρύγανα, από το ύψος της θάλασσας έως και πάνω από 1500 μέτρα υψόμετρο.

 

Βιολογία / Συμπεριφορά

Δραστηριοποιείται τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα (ανάλογα και τις θερμοκρασίες: αποφεύγει την πολλή ζέστη). Συχνά παρτηρείται να λιάζεται επάνω σε βράχους, κυρίως το πρωί και κατά το ηλιοβασίλεμα. Τη νύχτα είναι πιο δραστήριο και κινείται περισσότερο κυνηγώντας τη λεία του. Αναρριχάται επιδέξια σε όλες τις αδρές επιφάνειες, όπως άλλωστε όλα τα γκέκο. Δραστηριοποιείται κυρίως από την άνοιξη έως και το φθινόπωρο. Επικοινωνεί με μια μικρή γκάμα από ήχους. Έχει τη δυνατότητα να κόβει την ουρά κατά βούληση, όταν συλληφθεί από θηρευτή (αυτοτομία). Σε αυτή την περίπτωση η κομμένη ουρά ξεκινά να κινείται σπασμωδικά, κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή και να δώσει χρόνο στο ζώο να δραπετεύσει. Πολύ εύθραυστο ζώο. Ελάχιστα είναι γνωστά για την οικολογία αυτού του προσφάτως περιγεγραμμενου είδους.

 

Διατροφή

Τρέφεται με μικρά ασπόνδυλα, κυρίως έντομα και αράχνες.

 

Δηλητήριο / Τοξίνες

Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.

 

Απειλές / Πιέσεις

Οι απειλές / πιέσεις του είδους είναι ακόμα άγνωστες. Δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα αν απειλείται λόγω ανταγωνισμού από την εισαγωγή και διασπορά ξενικών ειδών γκέκο, όπως η Ταρέντολα (Strachinis et al. 2023).

 

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

 

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)

β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)

γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)

 

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Kotsakiozi, P., Jablonski, D., Ilgaz, C., Kumlutas, Y., Avci, A., Meiri, S., Itescu, Y., Kukushkin, O., Gvoždík, V., Scillitani, G., Roussos, S., Jandzik, D., Kasapidis,.P., Lymberakis, P., Poulakakis, N. (2018). Multilocus phylogeny and coalescent species delimitation in Kotschy’s gecko, Mediodactylus kotschyi: hidden diversity and cryptic species. Molecular Phylogenetics and Evolution, 125: 177–187.

2. Strachinis, I., Lymberakis, P. & Tzoras, E. (2023). Tarentola mauritanica (Squamata: Phyllodactylidae) in Greece: an update on the species’ distribution, including new records. Ecologia Balkanica 15(1): 8-26.

3. Bowles, P. (2024). Mediodactylus bartoni. The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T204783735A204783942.

4. Bowles, P. (2023). Mediodactylus bartoni. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.


Κάλεσμα αρσενικών:


Καθεστώς Κινδύνου:


Καθεστώς Προστασίας:

Συγγενικά είδη:

Ολικό μήκος συνήθως 10cm μαζί με την ουρά, συνήθως μικρότερο. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά...
Ολικό μήκος συνήθως 10cm μαζί με την ουρά, συνήθως μικρότερο. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από 10 σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά μεγάλα...
Ολικό μήκος συνήθως 10cm μαζί με την ουρά. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από 10 σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά μεγάλα με κατακόρυφη κόρη σε συνθήκες...
Ολικό μήκος συνήθως 10cm μαζί με την ουρά, σπάνια μεγαλύτερο. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από 12 σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά μεγάλα με κατακόρυφη...

Σχετικά Άρθρα:

Articles

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!   Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι

Read More »
error: Content is protected !!