Κυρτοδάκτυλος

Mediodactylus kotschyi (Steindachner, 1870)

Άλλες Ονομασίες

Μιάμιος, Σαμιαμίδι, Σαπομύτα, Σαπομύτι, Κασίρης, Κασιρίδα, Κληνανταράκι

Συνώνυμα

Cyrtopodion kotschyi, Cyrtodactylus kotschyi, Tenuidactylus kotschyi

Tαξινόμηση

Ομοταξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Gekkonidae > Γένος: Mediodactylus

Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Πρόσφατες μοριακές μελέτες αποκάλυψαν ότι το είδος M. kotschyi συνιστούσε ουσιαστικά σύμπλεγμα 5 διαφορετικών ειδών με αρκετά υποείδη (Kotsakiozi et al. 2018).

Υποείδη στην Ελλάδα:

Mediodactylus kotschyi kotschyi (Steindachner, 1870): Πελοπόννησος, Εύβοια (και νησίδα Πετούσι), Βόρεις Κυκλάδες (Σύρος, Γυάρος, Άνδρος, Μύκονος, Κύθνος).

Mediodactylus kotschyi concolor (Bedriaga, 1881): Νότιες Κυκλάδες (Σέριφος, Μήλος, Σίκινος, Αμοργός, Ίος, Νάξος, Πάρος, Αντίπαρος, Κέρος, Σαντορίνη, Θηρασιά), Αστυπάλαια, Κουνούποι Αστυπάλαιας, Κως.

Mediodactylus kotschyi skopjensis (Karaman, 1965): Ηπειρωτική Ελλάδα (εκτός Πελοποννήσου) από δυτική Θράκη έως και Στερεά Ελλάδα, Θάσος, Θασοπούλα, Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Σκύρος, Σκυροπούλα.

 

Εξάπλωση στην Ελλάδα

Ηπειρωτική Ελλάδα (από δυτικά της Θράκης και δυτικότερα), Πελοπόννησος, Παξοί και νησιά νότιου Ιονίου, Αμμουλιανή, Θάσος, Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Σκύρος και γύρω νησίδες, νησιά Σποράδων, νησιά Αργοσαρονικού και Κορινθιακού, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Αστυπάλαια και γύρω νησίδες, Κως. Δεν είναι ακόμα γνωστό αν ο πληθυσμός Κυρτοδάκτυλου του νομού Ροδόπης ανήκει σε αυτό το είδος.

 

Περιγραφή

Ολικό μήκος συνήθως 10 cm μαζί με την ουρά, σπάνια μεγαλύτερο. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από 12 σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά μεγάλα με κατακόρυφη κόρη σε συνθήκες έντονου φωτισμού. Το χρώμα σώματος ποικίλει και μπορει να αλλάζει ανάλογα τις διαθέσεις και τη θερμοκρασία και κυμαίνεται από υπόλευκο, καφετί, ανοιχτό ή σκούρο γκρι, έως σχεδόν μαύρο, με ή χωρίς εναλλασσόμενες σκούρες και φωτεινές κάθετες μπάρες. Η ουρά επίσης διατρέχεται από φύματα που μοιάζουν με μικρές άκανθες και εναλλασσόμενους σκούρους και ανοιχτούς δακτυλίους, εκτός αν έχει κοπεί και αναγεννηθεί. Η αναγεννημένη ουρά είναι εννιαίου χρώματος, ίδιου με το βασικό χρώμα του σώματος. Στα ανήλικα/νεαρά άτομα ενδέχεται το κάτω μέρος της ουράς να είναι πορτοκαλί χρώματος. Τα δάχτυλα δεν φέρουν βεντούζες, είναι μακριά και λεπτά με νύχια.

Φωτογραφίες είδους

(Σημαντικό: Ο χρωματισμός μπορεί να ποικίλει αρκετά μεταξύ των ατόμων του είδους, ή να διαφέρει μεταξύ των ανήλικων και των ενήλικων ζώων. Κάντε κλικ στις εικόνες για περισσότερες πληροφορίες).

Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Κυρίως σε σχετικά ξηρές, βραχώδεις περιοχές (αλλά συχνά και κοντά σε υγρότοπους) παρουσία βράχων, πετρών ή/και παλιών δέντρων (κυρίως ελαιόδεντρων), όπως φρυγανικές εκτάσεις, μακκί, καλλιέργειες με πετρότοιχους, ακόμα και σε οικιστικό περιβάλλον και σε πόλεις. Από το ύψος της θάλασσας έως και 1000 μέτρα υψόμετρο.

 

Βιολογία / Συμπεριφορά

Δραστηριοποιείται τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα (ανάλογα και τις θερμοκρασίες: αποφεύγει την πολλή ζέστη). Συχνά παρτηρείται να λιάζεται επάνω σε βράχους, πέτρες, πετρότοιχους, δέντρα και τοίχους κτηρίων, κυρίως το πρωί και κατά το ηλιοβασίλεμα. Τη νύχτα είναι πιο δραστήριο και κινείται περισσότερο κυνηγώντας τη λεία του. Αναρριχάται επιδέξια σε όλες τις αδρές επιφάνειες, όπως άλλωστε όλα τα γκέκο. Δραστηριοποιείται κυρίως από την άνοιξη έως και το φθινόπωρο, όμως μπορεί να παρατηρηθεί να λιάζεται τις ζεστές ηλιόλουστες ημέρες του χειμώνα. Η αναπαραγωγή ξεκινά τον Μάιο και τα θηλυκά γεννούν 1-2 μικρά αυγά μέσα σε σχισμές και κάτω από πέτρες, αρκετές φορές μέσα σε μια χρονιά. Συχνά αρκετά θηλυκά αποθέτουν τα αυγά τους στο ίδιο σημείο. Επικοινωνεί με μια μικρή γκάμα από ήχους. Έχει τη δυνατότητα να κόβει την ουρά κατά βούληση, όταν συλληφθεί από θηρευτή (αυτοτομία). Σε αυτή την περίπτωση η κομμένη ουρά ξεκινά να κινείται σπασμωδικά, κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή και να δώσει χρόνο στο ζώο να δραπετεύσει. Πολύ εύθραυστο ζώο. Ενηλικιώνεται στα 2-3 χρόνια της ηλικίας του και μπορεί να ζήσει έως 9 χρόνια.

 

Διατροφή

Τρέφεται με μικρά ασπόνδυλα, κυρίως έντομα και αράχνες, ενώ έχει καταγραφεί να τρέφεται και με μικρότερες σαύρες (Tzoras & Panagiotopoulos 2019).

 

Δηλητήριο / Τοξίνες

Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.

 

Μύθοι για το είδος

Σε πολλές περιοχές πιστεύεται λανθασμένα πως είναι δηλητηριώδες ζώο και ότι αν πέσει μέσα σε τροφή κινδυνεύει αυτός που θα την καταναλώσει. Πρόκειται φυσικά για εντελώς ακίνδυνο ζώο.

 

Απειλές / Πιέσεις

Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων του, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους. Δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα αν απειλείται λόγω ανταγωνισμού από την εισαγωγή και διασπορά ξενικών ειδών γκέκο, όπως η Ταρέντολα (Strachinis et al. 2023).

 

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

 

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)

β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)

γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)

 

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Kotsakiozi, P., Jablonski, D., Ilgaz, C., Kumlutas, Y., Avci, A., Meiri, S., Itescu, Y., Kukushkin, O., Gvoždík, V., Scillitani, G., Roussos, S., Jandzik, D., Kasapidis,.P., Lymberakis, P., Poulakakis, N. (2018). Multilocus phylogeny and coalescent species delimitation in Kotschy’s gecko, Mediodactylus kotschyi: hidden diversity and cryptic species. Molecular Phylogenetics and Evolution, 125: 177–187.

2. Strachinis, I., Lymberakis, P. & Tzoras, E. (2023). Tarentola mauritanica (Squamata: Phyllodactylidae) in Greece: an update on the species’ distribution, including new records. Ecologia Balkanica 15(1): 8-26.

3. Tzoras, E. & Panagiotopoulos, A. (2019). Mediodactylus kotschyi (Kotschy’s gecko). Saurophagy. Herpetological Review 50(2): 375.

4. Bowles, P. (2024). Mediodactylus kotschyi. The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T200133383A200133456.

5. Deimezis-Tsikoutas, A. (2023). Mediodactylus kotschyi. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.


Ήχοι επικοινωνίας:


Καθεστώς Κινδύνου:


Καθεστώς Προστασίας:

Συγγενικά είδη:

Ολικό μήκος συνήθως 10cm μαζί με την ουρά, συνήθως μικρότερο. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά...
Ολικό μήκος συνήθως 10 cm μαζί με την ουρά, συνήθως μικρότερο. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά μεγάλα...
Ολικό μήκος συνήθως 10cm μαζί με την ουρά, συνήθως μικρότερο. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από 10 σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά μεγάλα...
Ολικό μήκος συνήθως 10cm μαζί με την ουρά. Το σώμα του διατρέχεται συνήθως από 10 σειρές επιμήκων φυμάτων παράλληλα με το μήκος του. Πλατύ κεφάλι, μάτια αναλογικά μεγάλα με κατακόρυφη κόρη σε συνθήκες...

Σχετικά Άρθρα:

Articles

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!   Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι

Read More »
error: Content is protected !!