
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Συνώνυμα
Triturus vulgaris schmidtleri
Tαξινόμηση
Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Scincidae > Γένος: Ophiomorus
Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Σχετικά πρόσφατα περιγράφηκε ως ξεχωριστό είδος με διαχωρισμό από τον Οφιόμορο, βάσει μεγάλης γενετικής διαφοροποίησης (Kornilios et al. 2018).
Υποείδη στην Ελλάδα: Μονοτυπικό (χωρίς υποείδη).
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Καστελλόριζο και νησίδα Αγριελιά. Πιθανόν και σε άλλες δορυφορικές νησίδες του Καστελλόριζου.
Περιγραφή
Μοιάζει με φίδι αλλά ουσιαστικά πρόκειται για άποδο σκίγκο (σαύρα). Μέγιστο ολικό μήκος έως και 18 cm μαζί με την ουρά, η οποία είναι λίγο μεγαλύτερη από το σώμα. Σώμα στρογγυλεμένο χωρίς άκρα, κεφάλι στενό και ουρά που δεν ξεχωρίζει από το σώμα. Φέρει δυσδιάκριτα ακουστικά ανοίγματα (πόρους) και βλέφαρα. Το βασικό χρώμα είναι το γκρι, καφετί ή μπρούτζινο με σειρές μικρών μαύρων στιγμάτων κατά μήκος όλου του σώματος, τα οποία ενώνονται και γίνονται πιο έντονα προς την ουρά, σχηματίζοντας λεπτές μαύρες παράλληλες ρίγες. Οι πλευρές είναι σκουρότερες από τη ράχη, κάτι που είναι πολύ πιο έντονο στα ανήλικα άτομα. Ορισμένα ενήλικα άτομα είναι σκουρότερα με πολύ σκούρες, σχεδόν μαύρες πλευρές και πρόσωπο.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Συναντάται κυρίως σε βιότοπους με χαμηλή ποώδη βλάστηση, πέτρες και μαλακό έδαφος στο οποίο μπορεί να θάβεται, όπως φρυγανικές εκτάσεις, λιβάδια με πέτρες, ελαιώνες, ακόμα και σε κήπους σπιτιών.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Είδος με πολύ κρυπτική συμπεριφορά. Συνήθως κρύβεται και κινείται κάτω από πέτρες και άλλα αντικείμενα, μέσα σε μικρά λαγούμια, σχισμές στο έδαφος, ρίζες φυτών και κάτω από φυλλοστρωμνή. Αποφεύγει την απευθείας έκθεση στον ήλιο για θερμορύθμιση και συνήθως ζεσταίνεται εμμέσως κάτω από εκτεθειμένες στον ήλιο πέτρες. Παραμένει δραστήριο σχεδόν ολόκληρο το χρόνο, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες. Αποφεύγει τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού κατεβαίνοντας σε βαθύτερα σημεία του εδάφους. Όπως οι περισσότερες σαύρες, έχει την ικανότητα να κόβει την ουρά κατά βούληση, όταν συλληφθεί από θηρευτή (αυτοτομία). Σε αυτή την περίπτωση η κομμένη ουρά ξεκινά να κινείται σπασμωδικά, κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή και να δώσει χρόνο στο ζώο να δραπετεύσει. Η ουρά έχει τη δυνατότητα αναγέννησης μετά το κόψιμο. Ελάχιστα είναι γνωστά για τη βιολογία του είδους, τα οποία όμως αναμένεται να μοιάζουν με αυτά του συγγενικού Οφιόμορου.
Διατροφή
Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (όπως έντομα και αραχνίδια) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Καταχωρίζεται ως είδος με Ελλιπή Δεδομένα για αξιολόγηση (DD) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024), ενώ αξιολογείται ως Σχεδόν Απειλούμενο (ΝΤ) στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Υιοθετεί το καθεστώς προστασίας του Οφιόμορου και έτσι προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Kornilios, P., Kumlutaş, Y., Lymberakis, P., Ilgaz, Ç. (2018). Cryptic diversity and molecular systematics of the Aegean Ophiomorus skinks (Reptilia: Squamata), with the description of a new species. Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research 56: 364–381.
2. Bowles, P. (2024). Ophiomorus kardesi (Europe assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T182563569A207673254.
3. Panagiotopoulos, A. (2023). Ophiomorus kardesi. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο