
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Κρητική Σαύρα, Σιλιβούτι της Κρήτης
Συνώνυμα
Podarcis erhardii cretensis, P. e. leukaorii, P. e. elaphonisii, P. e. punctigularis, P. e. schiebeli, P. e. rechingeri, P. e. werneriana.
Tαξινόμηση
Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Lacertidae > Γένος: Podarcis
Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Μόλις το 2008 το πρώην υποείδος Podarcis erhardii cretensis ανάχθηκε σε ξεχωριστό είδος, συμπεριλαμβάνοντας και συγχωνεύοντας όλα τα πρώην κρητικά υποείδη της Αιγαιόσαυρας (Lymberakis et al. 2008).
Υποείδη στην Ελλάδα: Μονοτυπικό (χωρίς υποείδη). Τα πρώην μορφολογικά κρητικά υποείδη (Wettstein 1952, 1953) δεν υποστηρίζονται από τις φυλογενετικές μελέτες (Lymberakis et al. 2008).
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Ενδημικό είδος της Κρήτης. Δυτική Κρήτη και νησίδες Ελαφονήσι, Άρτεμις, Χρυσή, Μικρονήσι, Κουφονήσι Λασιθίου και γύρω νησίδες, Κυμώ, Καβάλλοι, Ελάσα, Παξιμάδα, Δραγονάδα, Πρασονήσι, Αυγό, Δία, Κάργα, Αγ. Νικόλαος Σούδας, Άγιοι Θεόδωροι.
Περιγραφή
Μέγιστο μήκος έως και 7 cm, χωρίς την ουρά η οποία είναι περίπου διπλάσια του σώματος. Ραχιαίο χρώμα καφέ το οποίο ιριδίζει προς το πράσινο υπό συγκεκριμένες οπτικές γωνίες, ανάλογα και της κατεύθυνσης του φωτός. Δύο φωτεινές γραμμές, υπόλευκες ή κιτρινοπράσινες, διατρέχουν το σώμα πλευροραχιαία και την αρχή της ουράς, και μία λευκή γραμμή, πιο αμυδρή, διατρέχει το μέσο κάθε πλευράς. Οι γραμμές είναι πιο ευδιάκριτες στα θηλυκά. Τυπικά στις γραμμές «ακουμπούν» σκούρες κηλίδες και στίγματα στη ραχιαία πλευρά (κάποιες φορές οι κηλίδες είναι τόσο πυκνές που ουσιαστικά σχηματίζουν σκούρες γραμμές και κάποιες φορές απουσιάζουν πλήρως). Σπάνια κάποια άτομα εμφανίζουν μία μαύρη λεπτή γραμμή κατά μήκος της ράχης κεντρικά. Οι πλευρές είναι σκούρου καφέ χρώματος με ανοιχτόχρωμες κηλίδες. Η ουρά στα ανήλικα/νεαρά άτομα είναι έντονου τιρκουάζ ή πράσινου χρώματος το οποίο φθίνει και μετατρέπεται σε καφέ σε μεγαλύτερες ηλικίες. Τυπικά η κοιλιά είναι χρώματος υπόλευκου-γκρι. Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής τα αρσενικά συχνά αποκτούν πράσινο χρώμα στο μπροστά μισό της ράχης, μπλε κηλίδες πάνω από το μπροστινά άκρα και μπλε φολίδες κατά μήκος των πλευρών στο ύψος της κοιλιάς. Επίσης κάποια αρσενικά μπορεί να έχουν κίτρινο, κιτρινοπράσινο, ή και πορτοκαλί λαιμό και κοιλιά.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Απαντά σε σχετική ποικιλία ενδιαιτημάτων, τόσο σε σημεία με υγρασία (κοντά σε υδάτινους όγκους) και πλούσια βλάστηση, όσο και σε πιο ξηρά ενδιαιτήματα όπως φρυγανικές εκτάσεις και αμμοθίνες. Από το ύψος της θάλασσας έως και 2000 μέτρα υψόμετρο.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Ημερόβια και κυρίως εδαφόβια σαύρα, συχνά όμως σκαρφαλώνει σε θάμνους, ξερολιθιές και βράχους. Αποφεύγει τις υψηλές θερμοκρασίες του μεσημεριού τους θερινούς μήνες. Δραστηριοποιείται σχεδόν όλο το χρόνο, καιρού επιτρέποντος, ακόμα και τον χειμώνα στις ζεστές ηλιόλουστες ημέρες. Έχει τη δυνατότητα να κόβει την ουρά κατά βούληση, όταν συλληφθεί από θηρευτή (αυτοτομία). Σε αυτή την περίπτωση η κομμένη ουρά ξεκινά να κινείται σπασμωδικά, κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή και να δώσει χρόνο στο ζώο να δραπετεύσει. Η ουρά έχει τη δυνατότητα αναγέννησης μετά το κόψιμο. Ζευγαρώνει από πολύ νωρίς την άνοιξη και τα θηλυκά γεννούν 1-5 αυγά, συνήθως δύο φορές το χρόνο. Ενηλικιώνεται στα 2 έτη της ηλικίας της και μπορεί να ζήσει έως 8 χρόνια συνολικά.
Διατροφή
Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, αράχνες, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η εισαγωγή ξενικών ειδών, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Lymberakis, P., Poulakakis, N., Kaliontzopoulou, A., Valakos, E. & Mylonas, M. (2008). Two new species of Podarcis (Squamata; Lacertidae) from Greece. Systematics and Biodiversity 6(3): 307–318.
2. Wettstein, O.V. (1952). Dreizehn neue Reptilienrassen von den Agaischen Inseln. Anzeiger der Mathematisch-Naturwissenschaftliche Klasse, Osterreichische Akademie der Wissenschaften, Wien 15: 251–256.
3. Wettstein, O.V. (1953). Herpetologia Aegaea. Sitzungsberichte Osterreichische Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Klasse Wien 162: 651–833.
4. Bowles, P. (2024). Podarcis cretensis. The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T157252A207654264.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο