Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Απαντά σε μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων, τόσο σε σημεία με υγρασία (κοντά σε υδάτινους όγκους) και πλούσια βλάστηση, όσο και σε πιο ξηρά ενδιαιτήματα, από το ύψος της θάλασσας έως και 1400 μέτρα υψόμετρο.

Βιολογία / Συμπεριφορά

Ημερόβια και κυρίως εδαφόβια σαύρα, συχνά όμως σκαρφαλώνει σε θάμνους, ξερολιθιές και βράχους. Αποφεύγει τις υψηλές θερμοκρασίες του μεσημεριού τους θερινούς μήνες. Δραστηριοποιείται σχεδόν όλο το χρόνο, καιρού επιτρέποντος, ακόμα και τον χειμώνα στις ζεστές ηλιόλουστες ημέρες. Έχει τη δυνατότητα να κόβει την ουρά κατά βούληση, όταν συλληφθεί από θηρευτή (αυτοτομία). Σε αυτή την περίπτωση η κομμένη ουρά ξεκινά να κινείται σπασμωδικά, κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή και να δώσει χρόνο στο ζώο να δραπετεύσει. Η ουρά έχει τη δυνατότητα αναγέννησης μετά το κόψιμο. Τα αρσενικά κρατούν επικράτειες και τις διεκδικούν δίνοντας μάχες μεταξύ τους. Ζευγαρώνει από νωρίς την άνοιξη και τα θηλυκά γεννούν 1-5 αυγά, συνήθως δύο φορές το χρόνο. Ενηλικιώνεται στα 2-3 έτη της ηλικίας της και μπορεί να ζήσει έως 8 χρόνια συνολικά.

Διατροφή

Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, αράχνες, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί, άλλα μπορεί να φάει και μικρότερες σαύρες, ακόμα και του είδους της.

Δηλητήριο / Τοξίνες

Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.

Απειλές / Πιέσεις

Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η εισαγωγή ξενικών ειδών (όπως μινκ, υβριδικοί φασιανοί, κ.ά.), είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)

β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)

γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)

Υποείδη στην Ελλάδα

Τα παρακάτω συνιστούν υποείδη βασισμένα σε μορφολογικούς χαρακτήρες από παλιές εργασίες. Πρόσφατες μοριακές μελέτες όμως δείχνουν ότι τα περισσότερα μορφολογικά υποείδη δεν συμβαδίζουν με τα φυλογενετικά δεδομένα, ενώ φαίνεται πως το είδος συνιστά ουσιαστικά σύμπλεγμα περισσοτέρων ειδών με αρκετούς διακριτούς εξελικτικούς κλάδους. Τα υφιστάμενα μορφολογικά υποείδη παρατίθενται παρακάτω, παρόλα αυτά, καθώς ταξινομικές αλλαγές αναμένονται σύντομα, δεν συνιστάται να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, έως ότου το ταξινομικό τοπίο ξεκαθαριστεί από ολοκληρωμένες φυλογενετικές εργασίες.

Podarcis erhardii erhardii (Bedriaga, 1876), φερώνυμο υποείδος (Σέριφος, Σίφνος).

Podarcis erhardii amorgensis (Werner, 1933) (Αμοργός, Κουφονήσια, Κέρος).

Podarcis erhardii biinsulicola (Wettstein, 1937) (Μικρό Φτενό).

Podarcis erhardii buchholzi (Wettstein, 1956) (νησιά Χτένια).

Podarcis erhardii kinarensis (Wettstein, 1937) (Κίναρος).

Podarcis erhardii levithensis (Wettstein, 1937) (Λέβιθα).

Podarcis erhardii livadiaca (Werner, 1902) (Στερεά Ελλάδα, Αττική, Εύβοια, Πελοπόννησος, Ύδρα, Πρασονήσι Σαλαμίνας).

Podarcis erhardii makariaisi (Wettstein, 1956) (νησίδες Μακάριες).

Podarcis erhardii megalophthenae (Wettstein, 1937) (Μεγάλο Φτενό).

Podarcis erhardii mykonensis (Werner, 1933) [Μύκονος, Δήλος, Σύρος, Άνδρος, Τήνος, Ρήνεια, Γυάρος(;)].

Podarcis erhardii naxensis (Werner, 1899) (Νάξος, Σχοινούσα, Ίος, Σίκινος, Σαντορίνη, Καρδιώτισσα, Φολέγανδρος, Δονούσα, Ηρακλειά).

Podarcis erhardii ophidusae (Wettstein, 1937) (Οφιδούσα).

Podarcis erhardii pachiae (Wettstein, 1937) (Παχειά Ανάφης).

Podarcis erhardii phytiusae (Wettstein, 1937) (Φυτιούσα).

Podarcis erhardii riveti (Chabanaud, 1919) (Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη).

Podarcis erhardii ruthveni (Werner, 1930) (βόρειες Σποράδες).

Podarcis erhardii subobscura (Wettstein, 1937) (Τρία Νησιά Αστυπάλαιας).

Podarcis erhardii syrinae (Wettstein, 1937) (Σύρνα, Δύο Αδελφοί, Αστυπάλαια, Ανάφη).

Podarcis erhardii thermiensis (Werner, 1935) (Κύθνος).

Podarcis erhardii thessalica (Cyrén, 1938) (Όλυμπος, Θεσσαλία, Φθιώτιδα).

Podarcis erhardii zafranae (Wettstein, 1937) (Μεγάλο Σοφράνο).

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Bowles, P. & Crnobrnja-Isailović, J. (2024). Podarcis erhardii. The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T207598021A137855176. 

2. Psonis, N. (2023). Podarcis erhardii. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.