
Μύθος ή… πραγματικότητα;
Μύθος ή… πραγματικότητα; Οι μύθοι για τα ερπετά και τα αμφίβια στην Ελλάδα είναι τόσοι πολλοί, που θα μπορούσαν να γεμίσουν τις σελίδες ενός
Άλλες Ονομασίες
Γουστέρα της Μήλου
Συνώνυμα
Triturus vulgaris schmidtleri
Tαξινόμηση
Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Lacertidae > Γένος: Podarcis
Υποείδη στην Ελλάδα:
Φερώνυμο υποείδος: Μήλος, Αντίμηλος, Κίμωλος, Πολύαιγος, Άγ. Ευστράτιος Κιμώλου.
Podarcis milensis gerakuniae (Müller, 1938): Γερακούνια.
Podarcis milensis adolfjordansi (Buchholz, 1962): Ανάνες.
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Ενδημικό είδος των παρακάτω νησιών: Μήλος, Κίμωλος, Άγ. Ευστράτιος Κιμώλου, Πολύαιγος, Αντίμηλος, Ανάνες, Φαλκονέρα.
Περιγραφή
Μέγιστο μήκος σώματος έως και 7,5 cm (συνήθως μικρότερο), με ουρά περίπου διπλάσια του σώματος. Παρουσιάζει έντονο φυλετικό διμορφισμό: Τα θηλυκά έχουν βασικό χρώμα καφέ, σκουρότερο στις πλευρές από ότι στη ράχη. Δύο φωτεινές λευκές ή καστανές γραμμές διατρέχουν το σώμα πλευροραχιαία και μία αντίστοιχη γραμμή σε κάθε πλευρά από το κεφάλι έως και την ουρά. Στο πάνω μέρος των πλευροραχιαίων γραμμών εφάπτεται μια γραμμή ή σειρά από κηλίδες σκούρου καφέ χρώματος, ενώ στις πλευρές εμφανίζονται συνήθως ανοιχτόχρωμες κηλίδες. Κατά κανόνα, μια σκούρη γραμμή διατρέχει το μέσο της ράχης. Άνω και κάτω χείλη με λευκά και καφέ στίγματα και σχέδια. Τα αρσενικά έχουν, κατά κανόνα, καφέ χρώμα στη ράχη με μια σκούρη γραμμή στο μέσο της (σε κάποια άτομα μπορεί η ράχη να είναι πολύ σκούρου, σχεδόν μαύρου χρώματος). Οι πλευρές, ο λαιμός, τα χείλη και τα μπροστινά άκρα είναι χρώματος μαύρου με διάσπαρτες κηλίδες χρώματος λευκού, μπλε-γαλάζιου, πράσινου, κιτρινοπράσινου, τιρκουάζ, ή και συνδυασμού αυτών των χρωμάτων, τα οποία γίνονται εντονότερα κατά την περίοδο της αναπαραγωγής. Τα ανήλικα άτομα και των δύο φύλων έχουν σχεδόν ίδιο μοτίβο με αυτό των ενήλικων θηλυκών, με πιο έντονες και ενιαίες γραμμώσεις, παρά στίγματα.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Σχεδόν σε όλα τα ενδιαιτήματα των νησιών στα οποία απαντά, όπως φρυγανικές εκτάσεις, μακκί, ελαιώνες, βραχώδεις πλαγιές, αμμοθίνες, κήπους, κτήματα με ξερολιθιές, κτλ. Από το ύψος της θάλασσας μέχρι και το ψηλότερο σημείο του Αρχιπελάγους της Μήλου, την κορυφή της Αντιμήλου (685 m υψόμετρο).
Βιολογία / Συμπεριφορά
Ημερόβια σαύρα που δραστηριοποιείται σχεδόν όλο τον χρόνο, όταν οι καιρικές συνθήκες δεν είναι ακραίες και οι θερμοκρασίες πολύ χαμηλές. Αποφεύγει τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες των καλοκαιρινών μεσημεριών. Λιάζεται συχνά σε πέτρες, σε θάμνους και στο έδαφος και αποσύρεται στη βλάστηση μόλις αντιληφθεί κίνδυνο. Έχει τη δυνατότητα να κόβει την ουρά κατά βούληση, όταν συλληφθεί από θηρευτή (αυτοτομία). Σε αυτή την περίπτωση η κομμένη ουρά ξεκινά να κινείται σπασμωδικά, κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή και να δώσει χρόνο στο ζώο να δραπετεύσει. Η ουρά έχει τη δυνατότητα αναγέννησης μετά το κόψιμο. Η αναπαραγωγική περίοδος ξεκινά από πολύ νωρίς και κρατά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα θηλυκά γεννούν αρκετές φορές μέσα στο χρόνο από 1-3 αυγά τη φορά. Η ενηλικίωση και στα δύο φύλο έρχεται μετά το 1ο έτος της ηλικίας τους.
Διατροφή
Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, αράχνες, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η παράνομη συλλογή, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Bowles, P. (2024). Podarcis milensis. The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T17797A137843375.
2. Bowles, P. (2023). Podarcis milensis. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Μύθος ή… πραγματικότητα; Οι μύθοι για τα ερπετά και τα αμφίβια στην Ελλάδα είναι τόσοι πολλοί, που θα μπορούσαν να γεμίσουν τις σελίδες ενός
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω