Βαλκανόσαυρα

Podarcis tauricus (Pallas, 1814)

Άλλες Ονομασίες

Γουστέρα του Ταύρου

Συνώνυμα

Podarcis taurica

Tαξινόμηση

Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Lacertidae > Γένος: Podarcis

Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Σχετικά πρόσφατη φυλογενετική μελέτη έδειξε ότι τα δύο πρώην υποείδη (φερώνυμο και P. t. ionicus) συνιστούσαν ουσιαστικά διαφορετικά είδη και ως εκ τούτου ακολούθησε διαχωρισμός (Psonis et al. 2017).

Υποείδη στην Ελλάδα: Μονοτυπικό (χωρίς υποείδη).

 

Εξάπλωση στην Ελλάδα

Ηπειρωτική Ελλάδα ανατολικά της οροσειράς Πίνδου (Α., κεντρική και Δ. Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα – Δυτικά της Πίνδου αντικαθίσταται από την Podarcis ionicus), Θασοπούλα.

 

Περιγραφή

Μέγιστο μήκος σώματος έως 8 cm, με ουρά να φτάνει περίπου το διπλάσιο μήκος. Τα αρσενικά μεγαλύτερα από τα θηλυκά στο μέγιστό τους μέγεθος, με πιο λεπτό σώμα και μεγαλύτερο κεφάλι αναλογικά. Τυπικά, φέρει μια πράσινη φαρδιά λωρίδα κεντρικά της ράχης, που ξεκινά από τη βάση του κεφαλιού και στενεύει, αλλά και μετατρέπεται σε καφέ όσο πλησιάζει προς τη βάση της ουράς. Αυτή η λωρίδα πλαισιώνεται συνήθως από καφέ λωρίδες εκατέρωθεν με μεγάλα μαύρα στίγματα/κηλίδες. Η πράσινη λωρίδα είναι στενότερη και οι καφέ φαρδύτερες από τις αντίστοιχες της συγγενικής Βαλκανόσαυρας του Ιονίου. Δύο λευκές πλευροραχιαίες γραμμές διατρέχουν το σώμα και μία σε κάθε πλευρά (η οποία μπορεί να διακόπτεται). Οι πλευρές είναι συνήθως καφέ με μαύρα στίγματα. Ο λαιμός και οι χειλικές φολίδες μπορεί να είναι λευκού, κίτρινου ή πράσινου χρώματος. Η κοιλιά των αρσενικών μπορεί να είναι κίτρινη ή πορτοκαλί με γαλάζιες φολίδες στις άκρες, κατά μήκος των πλευρών. Τα πράσινα χρώματα αρχίζουν να φθίνουν μέσα στο καλοκαίρι ώσπου τελικά να μετατραπούν σε ανοιχτό καφέ, μπεζ ή γκρι, ήδη από τα τέλη καλοκαιριού και μέχρι την επόμενη άνοιξη. Τα ανήλικα άτομα στερούνται των πράσινων χρωμάτων.

Φωτογραφίες είδους

(Σημαντικό: Ο χρωματισμός μπορεί να ποικίλει αρκετά μεταξύ των ατόμων του είδους, ή να διαφέρει μεταξύ των ανήλικων και των ενήλικων ζώων. Κάντε κλικ στις εικόνες για περισσότερες πληροφορίες).

Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Συνήθως σε ανοιχτές περιοχές με χαμηλή ποώδη βλάστηση, συχνά με πέτρες και θάμνους, όπως λιβάδια, καλλιέργειες και αμμοθινικές εκτάσεις. Από το ύψος της θάλασσας έως και σε μεγάλα υψόμετρα.

 

Βιολογία / Συμπεριφορά

Ημερόβια σαύρα, κυρίως εδαφόβια, συχνά όμως σκαρφαλώνει σε βράχους, θάμνους και ξερολιθιές για να λιαστεί. Δραστηριοποιείται σχεδόν όλο το χρόνο στις πιο χαμηλές και νότιες περιοχές. Αναπαράγεται την άνοιξη και τα θηλυκά γεννούν 2-10 αυγά, δύο φορές τον χρόνο. Ενηλικιώνεται μετά το 2ο έτος της ηλικίας της και μπορεί να φτάσει τα 7 χρόνια ζωής. Έχει τη δυνατότητα να κόβει την ουρά κατά βούληση, όταν συλληφθεί από θηρευτή (αυτοτομία). Σε αυτή την περίπτωση η κομμένη ουρά ξεκινά να κινείται σπασμωδικά, κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του θηρευτή και να δώσει χρόνο στο ζώο να δραπετεύσει.

 

Διατροφή

Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, αράχνες, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί.

 

Δηλητήριο / Τοξίνες

Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.

 

Απειλές / Πιέσεις

Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες και η εισαγωγή ξενικών θηρευτών (όπως κυνηγετικοί φασιανοί, μινκ, παγώνια, κτλ.), είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.

 

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

 

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)

β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)

γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)

 

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Psonis, N., Antoniou, A., Kukushkin, O., Jablonski, D., Petrov, B., Crnobrnja-Isailović, J., Sotiropoulos, K., Gherghel, I., Lymberakis, P., Poulakakis, N. (2017). Hidden diversity in the Podarcis tauricus (Sauria, Lacertidae) species subgroup in the light of multilocus phylogeny and species delimitation. Mol. Phylogenet. Evol. 106: 6-17.

2. Bowles, P. (2024). Podarcis tauricus. The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T204829909A137856195. 


Κάλεσμα αρσενικών:


Καθεστώς Κινδύνου:


Καθεστώς Προστασίας:

Συγγενικά είδη:

Σχετικά πρόσφατα ανακαλύφθηκε η παρουσία του είδους στην πρωτεύουσα (Spilani et al. 2018). Μικρή σαύρα που μοιάζει με τη Τοιχόσαυρα και την Αιγαιόσαυρα. Μοριακές αναλύσεις υποδεικνύουν την Ιβηρική...
Το είδος εξαπλώνεται στην ιταλική χερσόνησο, σε Σικελία, Σαρδηνία, Κορσική και ακτές Αδριατικής, καθώς και σε αρκετές άλλες περιοχές ανά τον κόσμο όπου έχει εισαχθεί. Η παρουσία του είδους στη χώρα μας...
Μέγιστο μήκος σώματος έως 8,5 cm, με ουρά που φτάνει στο διπλάσιο περίπου μήκος. Τα αρσενικά γίνονται πιο μεγάλα από τα θηλυκά, με πολύ μεγαλύτερο κεφάλι. Τόσο τα ανήλικα και των δύο φύλων, όσο και...
Μέγιστο μήκος σώματος έως 8,5 cm, με ουρά που φτάνει στο διπλάσιο περίπου μήκος. Τα αρσενικά γίνονται πιο μεγάλα από τα θηλυκά, με πολύ μεγαλύτερο κεφάλι και έχουν μεγάλη χρωματική...
Μέγιστο μήκος σώματος έως 7,5 cm και ουρά με περίπου το διπλάσιο μήκος. Βασικό χρώμα καφέ, ανοιχτό στη ράχη και πιο σκούρο στις πλευρές. Το χρώμα μπορεί να ιριδίζει προς το πράσινο υπό συγκεκριμένες οπτικές...
Μέγιστο μήκος σώματος έως και 7,5 cm (συνήθως μικρότερο), με ουρά περίπου διπλάσια του σώματος. Παρουσιάζει έντονο φυλετικό διμορφισμό: Τα θηλυκά έχουν βασικό χρώμα καφέ, σκουρότερο στις πλευρές από...
Έχει στιβαρό σώμα, χοντρό λαιμό και μεγάλο κεφάλι. Μέγιστο μήκος σώματος έως περίπου 8 cm, με την ουρά να έχει περίπου το διπλάσιο μήκος. Παρουσιάζει φυλετικό διμορφισμό: Τα αρσενικά είναι μεγαλύτερα...
Μέγιστο μήκος σώματος έως 8 cm, με ουρά να φτάνει περίπου το διπλάσιο μήκος. Τα αρσενικά μεγαλύτερα από τα θηλυκά στο μέγιστό τους μέγεθος...
Μέγιστο μήκος έως και 7 cm, χωρίς την ουρά η οποία είναι περίπου διπλάσια του σώματος. Σε κάποιους νησιωτικούς πληθυσμούς ενδεχομένως το Μέγιστο μήκος να είναι μεγαλύτερο. Στους ηπειρωτικούς πληθυσμούς...
Μέγιστο μήκος σώματος έως 6 cm, με ουρά να φτάνει περίπου το διπλάσιο μήκος. Οι πληθυσμοί ορισμένων νησίδων παρουσιάζουν «γιγαντισμό» και εκεί το μέγιστο μήκος σώματος μπορεί...

Σχετικά Άρθρα:

Articles

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!   Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι

Read More »
error: Content is protected !!