
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Συνώνυμα
Podarcis peloponnesiacus thais
Tαξινόμηση
Ομοταξαξία: Ερπετά > Τάξη: Λεπιδωτά > Υπόταξη: Σαύρια > Οικογένεια: Lacertidae > Γένος: Podarcis
Πρόσφατες ταξινομικές αλλαγές: Πρόσφατη φυλογενετική μελέτη οδήγησε σε αναγωγή του πρώην υποείδους της Τσαπερδόνας P. p. thais (Buchholz, 1960) σε ξεχωριστό είδος (Kiourtsoglou et al. 2021).
Υποείδη: Μονοτυπικό (χωρίς υποείδη).
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Ενδημικό είδος της ανατολικής Πελοποννήσου. Επίσης στην Ελαφόνησο και στη νησίδα Ψηλή Αργολίδας.
Περιγραφή
Μέγιστο μήκος σώματος έως 8,5 cm, με ουρά που φτάνει στο διπλάσιο περίπου μήκος. Τα αρσενικά γίνονται πιο μεγάλα από τα θηλυκά, με πολύ μεγαλύτερο κεφάλι. Τόσο τα ανήλικα και των δύο φύλων, όσο και τα ενήλικα θηλυκά, εμφανίζουν γραμμώσεις με εναλλασσόμενες φωτεινές και σκούρες γραμμές/ρίγες κατά μήκος του σώματος και των πλευρών. Τα ανήλικα άτομα και τα ενήλικα θηλυκά συχνά εμφανίζουν τιρκουάζ ουρά. Συνήθως μια σκούρη γραμμή διατρέχει το μέσο της ράχης, στην οποία εφάπτονται δύο μπεζ-καφετί λωρίδες εκατέρωθεν. Οι ραχιαίες φωτεινές γραμμές είναι συνήθως χρώματος μπεζ-καφέ, ενώ οι πλευροραχιαίες και οι πλευρικές είναι ακόμα πιο ανοιχτόχρωμες, χρώματος υπόλευκου, μπεζ, σπανιότερα κίτρινου ή πράσινου. Η κοιλιά τους είναι κατά κανόνα υπόλευκη-γκρίζα. Τα αρσενικά, κατά κανόνα, διατηρούν ευδιάκριτες μόνο τις φωτεινές γραμμές/ρίγες της ράχης και τις πλευροραχιαίες, ενώ οι αντίστοιχες σκούρες λωρίδες/περιοχές διακόπτονται, σχηματίζοντας ουσιαστικά σειρές σκούρων και φωτεινών κηλίδων παρά ρίγες ενιαίου χρώματος. Οι φωτεινές ρίγες μπορεί να είναι χρώματος, καφέ, μπεζ, σπανιότερα κίτρινο ή πράσινο, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και γαλάζιο. Μπλε κηλίδες εμφανίζονται πάντα στην περιοχή επάνω από τα μπροστινά άκρα και πολύ συχνά το γαλάζιο εκτείνεται σε ολόκληρες τις πλευρές. Οι ακριανές φολίδες της κοιλιάς είναι μπλε-γαλάζιες, επίσης. Ο λαιμός, το πρόσωπο και η κοιλιά είναι πολύ πιο συχνά γκρίζου χρώματος και πιο σπάνια ανοιχτού καφέ ή πορτοκαλί. Αρκετά συχνά παρατηρούνται άτομα τα οποία στερούνται εντελώς τα μαύρα στίγματα και τις γραμμές. Τα χρώματα των αρσενικών γίνονται πιο έντονα κατά την περίοδο της αναπαραγωγής.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Απαντά σε μεγάλο εύρος ηλιόλουστων ενδιαιτημάτων, τόσο ξηρά, όσο και με σχετική υγρασία, όπως δάση με ανοίγματα, λιβάδια με πέτρες και βράχους, βραχώδεις ή/και θαμνώδεις πλαγιές, ελαιώνες, μακκί, κτήματα με ξερολιθιές, ερείπια, κ.ά. Από το ύψος της θάλασσας έως και τα 1600 μέτρα υψόμετρο.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Τα χαρακτηριστικά βιολογίας του είδους δεν φαίνεται να διαφοροποιούνται από αυτά της Δυτικής Τσαπερδόνας, εντούτοις, και τα δύο είδη χρειάζεται να μελετηθούν περισσότερο.
Διατροφή
Τρέφεται με όλων των ειδών τα ασπόνδυλα (μικρά γαστερόποδα, σκουλήκια, έντομα, αράχνες, κτλ.) σε μέγεθος που μπορεί να καταπιεί, αλλά και μικρότερες σαύρες, ακόμα και του είδους της.
Δηλητήριο / Τοξίνες
Δεν διαθέτει, όπως άλλωστε και όλες οι σαύρες της Ευρώπης. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές και οι αδέσποτες γάτες, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παράρτημα IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ. 67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Kiourtsoglou, A., Kaliontzopoulou, A., Poursanidis, D., Jablonski, D., Lymberakis, P., & Poulakakis, N. (2021). Evidence of cryptic diversity in Podarcis peloponnesiacusand re-evaluation of its current taxonomy; insights from genetic, morphological, and ecological data. Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research 59: 2350–2370.
2. Lymberakis, P. (2024). Podarcis thais (errata version published in 2024). The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T224257728A265572387.
3. Lymberakis, P. (2024). Podarcis thais. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο