Ελληνική Χελώνα

Testudo graeca Linnaeus, 1758

Άλλες Ονομασίες

Γραικοχελώνα

Συνώνυμα

Triturus vulgaris schmidtleri

Tαξινόμηση

Ομοταξία: Ερπετά > Τάξη: Χελώνια > Οικογένεια: Testudinidae > Γένος: Testudo

Υποείδη στην Ελλάδα: Στην Ελλάδα απαντά το υποείδος Testudo graeca ibera, Pallas, 1814.

 

Εξάπλωση στην Ελλάδα

Κεντρική και ανατολική Μακεδονία, Θράκη, Θάσος, Σαμοθράκη, Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος (πιθανότατα εισαγωγή), Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λέρος, Κάλυμνος, Κως, Σύμη. Εχει εισαχθεί από τον άνθρωπο και σε αρκετές περιοχές εκτός κατανομής της, έτσι μεμονωμένα άτομα ή ακόμα και πληθυσμοί μπορεί να βρεθούν σε Αττική, Κρήτη, Εύβοια, Πελοπόννησο, πιθανόν και αλλού.

 

Περιγραφή

Μήκος χελύου (καβουκιού) μέχρι και 30 cm, σπάνια περισσότερο. Τα θηλυκά γίνονται μεγαλύτερα από τα αρσενικά. Χέλυο στρογγυλεμένο. Βασικό χρώμα χελύου ανοιχτό καφέ ή σκούρο μπεζ προς το κίτρινο, με ματ/θαμπή όψη. Τυπικά, κάθε πλάκα του καβουκιού φέρει μια μαύρη κηλίδα κεντρικά και μαύρα περιγράμματα στις μπροστινές πλευρές της. Σε μεγαλύτερες ηλικίες τα περιγράματα και η κηλίδα τήνουν να ενώνονται. Οι πληθυσμοί των ανατολικών νησιών του νοτίου Αιγαίου είναι τυπικά πιο σκούροι, καφέ και θυμίζουν πολλές φορές την Κρασπεδοχελώνα. Οι πλάκες της κεντρικής σειράς του χελύου είναι φαρδιές, σε σχήμα ορθογώνιου παραλληλόγραμμου (μήκος αισθητά μεγαλύτερο από το πλάτος/ύψος). Φέρει ένα φύμα σε κάθε μηρό. Δεν φέρει κεράτινη απόφυση στην ουρά. Πλάστρο (κοιλιακή πλευρά του καβουκιού) ανοιχτό (κιτρινίζον) μπεζ/καφέ με ακανόνιστες μαύρες στάμπες. Η υπερουραία πλάκα συνήθως μονή και πολύ σπάνια διπλή.

Φωτογραφίες είδους

(Σημαντικό: Ο χρωματισμός μπορεί να ποικίλει αρκετά μεταξύ των ατόμων του είδους, ή να διαφέρει μεταξύ των ανήλικων και των ενήλικων ζώων. Κάντε κλικ στις εικόνες για περισσότερες πληροφορίες).

Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Σε ποικιλία ενδιαιτημάτων (σε γενικές γραμμές ξηρότερων από αυτά της Μεσογειακής Χελώνας), όπως μακκί, πευκοδάση με ανοίγματα, φρύγανα, λιβάδια, αμμοθίνες, καλλιέργειες, κ.ά. Από το ύψος της θάλασσας έως και τα 1100 μέτρα υψόμετρο.

 

Βιολογία / Συμπεριφορά

Ημερόβια χελώνα, αποφεύγει όμως τις υψηλές θερμοκρασίες. Τη νύχτα κρύβεται μέσα σε μικρές στοές που ανοίγει η ίδια σε μαλακό χώμα. Πέφτει σε λήθαργο θαμμένη μέσα στο χώμα ή την άμμο όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές. Ζευγαρώνει την άνοιξη αλλά και το φθινόπωρο. Τα θηλυκά γεννούν 1-12 αυγά σε τρύπες που σκάβουν σε μαλακό χώμα, έως και 3 φορές το χρόνο. Τα αυγά εκκολάπτονται μετά από 2,5 μήνες περίπου. Τα νεογνά έχουν μήκος χελύου 3-3,5 cm. Τα αρσενικά ωριμάζουν σεξουαλικά κατά το 7ο με 8ο έτος της ηλικίας τους, ενώ τα θηλυκά κατά το 9ο με 10ο έτος. Μπορεί να ζήσει πάνω από 50 χρόνια, ενώ έχει αναφερθεί άτομο που ξεπέρασε την ηλικία των 115 χρόνων.

 

Διατροφή

Τρέφεται κυρίως με φυτική τροφή, όπως αγριόχορτα, αλλά ενίοτε θα τραφεί και με ζωική, όπως ασπόνδυλα και νεκρά ζώα.

 

Μύθοι για το είδος

Ένας σχετικά διαδεδομένος μύθος θέλει κάποια από τα αυγά των χελωνών να περιέχουν φιδάκια. Ένας άλλος ότι οι χελώνες έχουν δηλητηριώδες δάγκωμα. Φυσικά δεν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω.

 

Απειλές / Πιέσεις

Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, η παράνομη συλλογή και κράτηση ως κατοικίδιο, η θανάτωση για κατανάλωση και οι αδέσποτοι σκύλοι, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους. 

 

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Σχεδόν Απειλούμενο (NT) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN σε ευρωπαϊκό επίπεδο (2024) και ως Τρωτό (VU) σε παγκόσιο (1996), ενώ Αξιολογείται ως Χαμηλού Κινδύνου (LC) στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

 

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παραρτήματα II και IV)

β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ.67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)

γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)

δ) τη Σύμβαση CITES (Παράρτημα II)

 

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Luiselli, L. (2024). Testudo graeca (Europe assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T21646A207669215.

2. Tortoise & Freshwater Turtle Specialist Group (1996). Testudo graeca. The IUCN Red List of Threatened Species 1996: e.T21646A9305693. 

3. Papoutsakis, C. (2023). Testudo graeca. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.


Κάλεσμα αρσενικών:


Καθεστώς Κινδύνου:


Καθεστώς Προστασίας:

Συγγενικά είδη:

Το μήκος χελύου (καβουκιού) μπορεί να ξεπεράσει τα 38 cm. Τα αρσενικά συνήθως μεγαλύτερα από τα θηλυκά. Πρόκειται για το μεγαλύτερο είδος χεραίες χελώνας στην Ευρώπη. Χέλυο μακρόστενο με χαρακτηριστικό...
Μήκος χελύου (καβουκιού) μέχρι και 25 cm. Τα θηλυκά γίνονται μεγαλύτερα από τα αρσενικά. Χέλυο στρογγυλεμένο και θολωτό. Βασικό χρώμα χελύου...

Σχετικά Άρθρα:

Articles

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!

Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια!   Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι

Read More »
error: Content is protected !!