
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Άλλες Ονομασίες
Γραικοχελώνα
Συνώνυμα
Triturus vulgaris schmidtleri
Tαξινόμηση
Ομοταξία: Ερπετά > Τάξη: Χελώνια > Οικογένεια: Testudinidae > Γένος: Testudo
Υποείδη στην Ελλάδα: Στην Ελλάδα απαντά το υποείδος Testudo graeca ibera, Pallas, 1814.
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Κεντρική και ανατολική Μακεδονία, Θράκη, Θάσος, Σαμοθράκη, Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος (πιθανότατα εισαγωγή), Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λέρος, Κάλυμνος, Κως, Σύμη. Εχει εισαχθεί από τον άνθρωπο και σε αρκετές περιοχές εκτός κατανομής της, έτσι μεμονωμένα άτομα ή ακόμα και πληθυσμοί μπορεί να βρεθούν σε Αττική, Κρήτη, Εύβοια, Πελοπόννησο, πιθανόν και αλλού.
Περιγραφή
Μήκος χελύου (καβουκιού) μέχρι και 30 cm, σπάνια περισσότερο. Τα θηλυκά γίνονται μεγαλύτερα από τα αρσενικά. Χέλυο στρογγυλεμένο. Βασικό χρώμα χελύου ανοιχτό καφέ ή σκούρο μπεζ προς το κίτρινο, με ματ/θαμπή όψη. Τυπικά, κάθε πλάκα του καβουκιού φέρει μια μαύρη κηλίδα κεντρικά και μαύρα περιγράμματα στις μπροστινές πλευρές της. Σε μεγαλύτερες ηλικίες τα περιγράματα και η κηλίδα τήνουν να ενώνονται. Οι πληθυσμοί των ανατολικών νησιών του νοτίου Αιγαίου είναι τυπικά πιο σκούροι, καφέ και θυμίζουν πολλές φορές την Κρασπεδοχελώνα. Οι πλάκες της κεντρικής σειράς του χελύου είναι φαρδιές, σε σχήμα ορθογώνιου παραλληλόγραμμου (μήκος αισθητά μεγαλύτερο από το πλάτος/ύψος). Φέρει ένα φύμα σε κάθε μηρό. Δεν φέρει κεράτινη απόφυση στην ουρά. Πλάστρο (κοιλιακή πλευρά του καβουκιού) ανοιχτό (κιτρινίζον) μπεζ/καφέ με ακανόνιστες μαύρες στάμπες. Η υπερουραία πλάκα συνήθως μονή και πολύ σπάνια διπλή.
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Σε ποικιλία ενδιαιτημάτων (σε γενικές γραμμές ξηρότερων από αυτά της Μεσογειακής Χελώνας), όπως μακκί, πευκοδάση με ανοίγματα, φρύγανα, λιβάδια, αμμοθίνες, καλλιέργειες, κ.ά. Από το ύψος της θάλασσας έως και τα 1100 μέτρα υψόμετρο.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Ημερόβια χελώνα, αποφεύγει όμως τις υψηλές θερμοκρασίες. Τη νύχτα κρύβεται μέσα σε μικρές στοές που ανοίγει η ίδια σε μαλακό χώμα. Πέφτει σε λήθαργο θαμμένη μέσα στο χώμα ή την άμμο όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές. Ζευγαρώνει την άνοιξη αλλά και το φθινόπωρο. Τα θηλυκά γεννούν 1-12 αυγά σε τρύπες που σκάβουν σε μαλακό χώμα, έως και 3 φορές το χρόνο. Τα αυγά εκκολάπτονται μετά από 2,5 μήνες περίπου. Τα νεογνά έχουν μήκος χελύου 3-3,5 cm. Τα αρσενικά ωριμάζουν σεξουαλικά κατά το 7ο με 8ο έτος της ηλικίας τους, ενώ τα θηλυκά κατά το 9ο με 10ο έτος. Μπορεί να ζήσει πάνω από 50 χρόνια, ενώ έχει αναφερθεί άτομο που ξεπέρασε την ηλικία των 115 χρόνων.
Διατροφή
Τρέφεται κυρίως με φυτική τροφή, όπως αγριόχορτα, αλλά ενίοτε θα τραφεί και με ζωική, όπως ασπόνδυλα και νεκρά ζώα.
Μύθοι για το είδος
Ένας σχετικά διαδεδομένος μύθος θέλει κάποια από τα αυγά των χελωνών να περιέχουν φιδάκια. Ένας άλλος ότι οι χελώνες έχουν δηλητηριώδες δάγκωμα. Φυσικά δεν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, η παράνομη συλλογή και κράτηση ως κατοικίδιο, η θανάτωση για κατανάλωση και οι αδέσποτοι σκύλοι, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Σχεδόν Απειλούμενο (NT) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN σε ευρωπαϊκό επίπεδο (2024) και ως Τρωτό (VU) σε παγκόσιο (1996), ενώ Αξιολογείται ως Χαμηλού Κινδύνου (LC) στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παραρτήματα II και IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ.67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
δ) τη Σύμβαση CITES (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Luiselli, L. (2024). Testudo graeca (Europe assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T21646A207669215.
2. Tortoise & Freshwater Turtle Specialist Group (1996). Testudo graeca. The IUCN Red List of Threatened Species 1996: e.T21646A9305693.
3. Papoutsakis, C. (2023). Testudo graeca. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο