Άλλες Ονομασίες
Κρασπεδωτή Χελώνα
Συνώνυμα
Triturus vulgaris schmidtleri
Tαξινόμηση
Ομοταξία: Ερπετά > Τάξη: Χελώνια > Οικογένεια: Testudinidae > Γένος: Testudo
Υποείδη στην Ελλάδα: Στην Ελλάδα απαντά το φερώνυμο υποείδος καθώς και το υποείδος Testudo marginata weissingeri, Trutnau, 1994 (Δ. πλευρά Ταΰγετου). Πιθανότατα όμως να πρόκειται για μονοτυπικό είδος, χωρίς υποείδη, μιας και η εγκυρότητα του υποείδους του Ταϋγέτου αμφισβητείται από πολλούς ερευνητές.
Εξάπλωση στην Ελλάδα
Από το νοτιοδυτικό τμήμα της Κεντρικής Μακεδονίας και νότια, Θεσσαλία, Ήπειρος, Στερεά Ελλάδα, Αττική, Εύβοια, Πελοπόννησος, Ελαφόνησος, Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος, Κυρά Παναγιά, Σκύρος, Σαλαμίνα, Τριζόνια, Κέρκυρα, Λευκάδα. Έχει εισαχθεί από τον άνθρωπο και σε περιοχές εκτός κατανομής της, έτσι μεμονωμένα άτομα ή ακόμα και πληθυσμοί μπορεί να βρεθούν σε Κρήτη και αρκετά ακόμα νησιά.
Περιγραφή
Το μήκος χελύου (καβουκιού) μπορεί να ξεπεράσει τα 38 cm. Τα αρσενικά συνήθως μεγαλύτερα από τα θηλυκά. Πρόκειται για το μεγαλύτερο είδος χεραίες χελώνας στην Ευρώπη. Χέλυο μακρόστενο με χαρακτηριστικό στένωμα στη μέση. Βασικό χρώμα χελύου στα νεαρά άτομα κίτρινο με το μισό μπροστινό μέρος κάθε πλάκας χρώματος σκούρο καφέ, σχεδόν μαύρο, χωρίς να φέρουν μαύρη κηλίδα κεντρικά όπως στα άλλα δύο είδη. Όσο μεγαλώνουν και ενηλικιώνονται το βασικό χρώμα σταδιακά αντιστρέφεται, γίνεται σκούρο καφέ με κίτρινες κηλίδες στην κορυφή κάθε πλάκας (ή εντελώς εννιαίο καφέ χρώμα). Στα ενήλικα άτομα το χέλυο είναι έντονα μακρόστενο και το πίσω μέρος ανασηκώνεται προς τα πίσω, σχηματίζοντας «κράσπεδο», το οποίο είναι πιο έντονο στα αρσενικά. Δεν φέρει κεράτινη απόφυση στην ουρά, ενώ μπορεί να φέρει φύματα στους μηρούς. Πλάστρο (κοιλιακή πλευρά του καβουκιού) ανοιχτό κίτρινο με παράλληλα ζεύγη ανάποδων μαύρων τρίγωνων. Η υπερουραία πλάκα είναι μονή.
Φωτογραφίες είδους
(Σημαντικό: Ο χρωματισμός μπορεί να ποικίλει αρκετά μεταξύ των ατόμων του είδους, ή να διαφέρει μεταξύ των ανήλικων και των ενήλικων ζώων. Κάντε κλικ στις εικόνες για περισσότερες πληροφορίες).
Βιότοπος / Ενδιαίτημα
Σε μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων (σε γενικές γραμμές ξηρότερα από αυτά της Μεσογειακής), όπως θαμνότοποι, ανοιχτά δάση, λιβάδια, καλλιέργειες, κτλ. Από το ύψος της θάλασσας, έως και τα 1400 μέτρα υψόμετρο.
Βιολογία / Συμπεριφορά
Ημερόβια χελώνα, αποφεύγει όμως τις υψηλές θερμοκρασίες. Τη νύχτα κρύβεται μέσα σε μικρές στοές που ανοίγει η ίδια σε μαλακό χώμα. Πέφτει σε λήθαργο θαμμένη μέσα στο χώμα ή την άμμο όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές. Ζευγαρώνει από την άνοιξη έως και το φθινόπωρο. Τα θηλυκά γεννούν έως 14 αυγά σε τρύπες που σκάβουν σε μαλακό χώμα, έως και 3 φορές το χρόνο. Τα αυγά εκκολάπτονται μετά από 2,5 μήνες περίπου. Τα νεογνά έχουν μήκος χελύου 3-4 cm. Το είδος ενηλικιώνεται στα 10-12 χρόνια, ενώ μπορεί να ζήσει συνολικά 50-80 χρόνια, πιθανόν και περισσότερο.
Διατροφή
Τρέφεται κυρίως με φυτική τροφή, όπως αγριόχορτα, αλλά ενίοτε θα τραφεί και με ζωική, όπως ασπόνδυλα και νεκρά ζώα.
Μύθοι για το είδος
Ένας σχετικά διαδεδομένος μύθος θέλει κάποια από τα αυγά των χελωνών να περιέχουν φιδάκια. Ένας άλλος ότι οι χελώνες έχουν δηλητηριώδες δάγκωμα. Φυσικά δεν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω.
Απειλές / Πιέσεις
Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, η παράνομη συλλογή και κράτηση ως κατοικίδιο, η θανάτωση για κατανάλωση και οι αδέσποτοι σκύλοι, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.
Καθεστώς κινδύνου
Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2024) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).
Καθεστώς προστασίας
Προστατεύεται από:
α) την Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ (Παραρτήματα II και IV)
β) το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρ.67 (ΦΕΚ 23/Α/30-1-81, Πίνακας Β’)
γ) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα II)
δ) τη Σύμβαση CITES (Παράρτημα II)
Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο
1. Luiselli, L. (2024). Testudo marginata.The IUCN Red List of Threatened Species 2024: e.T21653A2777760.
2. Papoutsakis, C. (2023). Testudo marginata. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.
Κάλεσμα αρσενικών:
Καθεστώς Κινδύνου:
Καθεστώς Προστασίας:
Πώς να ξεχωρίζεις τις οχιές από τα ακίνδυνα φίδια της Ελλάδας Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά 23 είδη φιδιών και 6 είδη άποδων σαυρών που
Μην αιχμαλωτίζεις χελώνες από τη φύση! Οι χελώνες είναι για τους περισσότερους τα πιο συμπαθητικά ερπετά. Αυτή η φιλική τους όψη όμως, σε συνδυασμό
Ποια τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα μπορεί κανείς να συναντήσει περισσότερα από 70 είδη ερπετών! Από αυτά, μόνο 7 είναι δηλητηριώδη και
Οικολόγοι που αμολάνε… φίδια! Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα που να μην έχει ακούσει, έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι
Πώς να κρατήσω τα φίδια μακριά από το σπίτι; Παρ’ όλο που τα περισσότερα φίδια στη χώρα μας είναι ακίνδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι λόγω
Δάγκωμα φιδιού – Πρόληψη και Πρώτες Βοήθειες Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι έντονος πόνος και οίδημα (πρήξιμο) στο σημείο
by Sofia Tazoglou
