Βιότοπος / Ενδιαίτημα

Απαντά σε ξηρές περιοχές με χαμηλή ποώδη ή θαμνώδη βλάστηση και πέτρες, όπως λιβάδια, μακκί, φρύγανα, καλλιέργειες, ελαιώνες, θερμά και ξηρά δάση με ανοίγματα. Από το ύψος της θάλασσας έως και 1200 μέτρα υψόμετρο, συνήθως όμως χαμηλότερα των 600ων μέτρων.

Βιολογία / Συμπεριφορά

Υπογεώβιο είδος που σπάνια θα βρεθεί να κινείται εκτός κάλυψης την ημέρα. Βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια, κάτω από πέτρες και αντικείμενα κυρίως αργά την άνοιξη και νωρίς το καλοκαίρι, ενώ το υπόλοιπο διάστημα κατεβαίνει βαθύτερα στο έδαφος. Παρατηρείται να κινείται στην επιφάνεια κυρίως τις καλοκαιρινές νύχτες. Αποφεύγει την απευθείας έκθεση στον ήλιο καθώς αφενός μπορεί να υπερθερμανθεί γρήγορα και αφετέρου δεν βλέπει και είναι ευάλωτο στους θηρευτές. Τα μάτια του είναι υπολειμματικά και πιθανότατα χρησιμεύουν μόνο για να αντιλαμβάνονται την ένταση του φωτός. Κινείται μέσα σε λαγούμια ασπονδύλων ή ανοίγει δικά του σκάβοντας σε μαλακό υπόστρωμα/έδαφος. Λόγω του μικρού του μεγέθους και των υπογεώβιων συνηθειών, συχνά μεταφέρεται σε μακρινές αποστάσεις μέσα σε γλάστρες μέσω της διακίνησης/εμπορίας φυτών. Αν χειριστεί προσπαθεί απεγνωσμένα να διαφύγει και συχνά πιέζει με την σκληρή και μυτερή ουρά του για να τρομάξει. Δεν μπορεί όμως να προκαλέσει απολύτως καμία βλάβη στο δέρμα.

Διατροφή

Τρέφεται με μικρά ασπόνδυλα (κυρίως μικρά έντομα και αραχνίδια) και αυγά, νύμφες και προνύμφες αυτών.

Δηλητήριο / Τοξίνες

Δεν διαθέτει. Εντελώς ακίνδυνο ερπετό.

Μύθοι για το είδος

Σε πολλές περιοχές έχει επικρατήσει ο μύθος που θέλει τον Ανήλιο (ή Ήλιο) ένα δηλητηριώδες και πολύ επικίνδυνο φίδι. Ο μύθος συνήθως συνδυάζεται με δοξασίες που τροφοδοτούνται από την ονομασία του είδους και θέλουν το δάγκωμά του (ή το τσίμπημα με την ουρά) να προκαλεί τον θάνατο μέχρι να ανατείλει ή να δύσει ο ήλιος (διάφορες τοπικές παραλλαγές). Στην πραγματικότητα πρόκειται για εντελώς ακίνδυνο ζώο, μη δηλητηριώδες, αλλά και ανίκανο να μας δαγκώσει και οι μύθοι γύρω από αυτό δεν έχουν καμία υπόσταση και λογική βάση.

Απειλές / Πιέσεις

Η υποβάθμιση και η καταστροφή των ενδιαιτημάτων λόγω οικιστικής, τουριστικής, βιομηχανικής και αγρο-κτηνοτροφικής ανάπτυξης ή ρύπανσης, οι δρόμοι, οι πυρκαγιές, οι αδέσποτες γάτες, η εισαγωγή ξενικών θηρευτών (π.χ. κυνηγετικοί φασιανοί, παγώνια και μινκ), και η εσκεμμένη θανάτωση, είναι οι κύριες απειλές και πιέσεις του είδους.

Καθεστώς κινδύνου

Αξιολογείται ως είδος Χαμηλού Κινδύνου (LC) στην Κόκκινη Λίστα της IUCN (2017) και στον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2023).

Καθεστώς προστασίας

Προστατεύεται από:

α) τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα III)

Βιβλιογραφικές αναφορές στο κείμενο

1. Aghasyan, A., Avci, A., Tuniyev, B., Crnobrnja-Isailović, J., Lymberakis, P., Andrén, C., Cogalniceanu, D., Wilkinson, J., Ananjeva, N.B., Üzüm, N., Orlov, N.L., Podloucky, R., Tuniyev, S., Kaya, U., Ajtic, R., Tok, V., Ugurtas, I.H., Sevinç, M., Crochet, P.-A., Disi, A.M., Hraoui-Bloquet, S., Sadek, R., Werner, Y.L., Haxhiu, I,, Baha El Din, S., Sterijovski, B., Böhme, W., Jelić, D., Borkin, L., Milto, K., Golynsky, E., Rustamov, A, Nuridjanov, D. & Munkhbayar, K. (2017). Xerotyphlops vermicularis. The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T157274A747386. 

2. Dimaki, M. (2023). Xerotyphlops vermicularis. The Greek Red List of Threatened Species. Available at redlist.necca.gov.gr.